|
8-mavzu. Ma’LUMOTLAR BAZALARI VA KATTA XAJMDAGI Ma’lumotlar bilan ishlash texnologiyalari. Reja
|
| bet | 3/10 | | Sana | 28.01.2023 | | Hajmi | 1.94 Mb. | | #39916 |
Bog'liq 8-MAVZU. MA’LUMOTLAR BAZALARI VA KATTA XAJMDAGI MA’LUMOTLAR BILAN ISHLASH TEXNOLOGIYALARI 4-Электрчилангар, 4.52.02.24. ўқув дастури, Collins-2001-Good-to-Great-Why-Some-Companies-Make-the-Leap...and-Others-Dont , 11-mavzu, Math kutubxonasi ( Python ), Azizbek Xaydaraliyev, 100 g\'oya tadbir, MAHMUD QOSHG\'ARIYNING PEDAGOGIK QARASHLARI, Innovatsion menejment. Gimush R.I., demorgafiya iyun, Xavfsizligi, Xasanova Mahliyo mustaqil ishi, Ta\'lim to\'g\'risidagi qonun yangi tahriridagisi, hisobot amaliyot Eshqobilov sardorMBning tarmoqli modeli
Relyatsion modellarda esa ob’yektlar va ularning o’zaro aloqalari ikki o’lchovli jadval ko’rinishida tasvirlanadi. Ma’lumotlarning bunday ko’rinishda tasvirlanishi ob’yektlarning o’zaro aloqalarini yaqqol tasvirlanishiga asos bo’ldi. (Savol: Ma’lumotlar bazasi modellarini qanday turlari mavjud?)
Relyatsion model jadvalli quyidagi usul asosida tashkil qilinadi. Bunda tegishli ma’lumotlar jadvalning ustun va qatorlarida joylashadi. Ustunlar ma’lumotning maydonlarini, qatorlar esa yozuvlarni ifodalaydi. Bir ustunda ma’lum sohaga tegishli bo’lgan bir qancha ma’lumotlar joylashadi. Qatorda esa ustunlarda joylashgan ma’lumotlar ko’rsatiladi. Ustun va qator o’rtasidagi bog’lanish munosabat deb ataladi. Har bir ustun, qator va munosabat o’z nomiga ega bo’ladi.
Ismi-sharifi
|
Tug’ilgan yili
|
Telefon raqami
|
Mansabi
|
Oylik maoshi
|
Salimov A.A.
|
1970
|
458410
|
hisobchi
|
3500
|
Halimov B.T.
|
1969
|
792556
|
muhandis
|
3200
|
Jalilov A.S.
|
1969
|
599999
|
texnik
|
2900
|
2.Relyatsion ma’lumotlar bazasining tuzilishi
Relyatsion modeldagi munosabatlar quyidagi talablar orqali hosil qilinadi:
-ustun va qator kesishgan erda joylashgan ma’lumotlar elementar hisoblanadi;
-munosabatlarda ikkita bir xil qator bo’lmaydi;
-ustun va qatorlarning tartibli joylashishi va nomlanishi majburiy emas.
MBBT alohida olingan modullardan tashkil topgan:
MB boshqarish bloki disklardagi ma’lumotlar bilan foydalanuvchi dasturi va tizimning so’rovi orasidagi interfeysni aniqlaydi.
Fayl menedjeri –ma’lumotlar tuzilmasi bilan disklar o’rtasidagi bog’lanishni boshqaradi.
Guery –protsessor ingliz tilida yozilgan guery gaplarini MBni boshqarish bloki tushunadigan tilga o’tkazadi.
Prekompilyator DML (Data Manipulation Language) ma’lumotlar bilan manipulyatsiya qiladigan til bo’lib, u quyidagi operatsiyalarga javob beradi:
MBda ma’lumotlarni ajratib olish,
MBga ma’lumotlarni kiritish,
MBdan ma’lumotlarni olib tashlash,
MBni modifikatsiya (o’zgartirishlar) qilish.
Kompiliyator DDL (Data Definition Language) –MB tilini, uning tuzilmasini va tashqi xotiralardagi axborot turini aniqlaydi. MBni tuzilmasi ko’pincha jadval shaklida bo’ladi.
Ma’lumotlar bazasini tashkil qilishda asosiy talablar.
Oddiyligi: foydalanuvchilar o’z ixtiyorida qanday ma’lumotlar borligini juda oson tanib va tushinishi mumkin.
Unumdorligi: qaysi ma’lumotlardan foydalanish talab qilinsa, bu ma’lumotlarga quyiladigan talablar shunday tezliklar bilan ta’minlanadi.
Tayyorligi: foydalanuvchi har doim tez ma’lumot oladi qachon bu narsa unga zarur Asosiy talablarni amalga oshirishda yordam qiladigan qo’shimcha talablar.
Kirishga talab qilinadigan tezlikni ta’minlash
Kirish mexanizmi va adresatsiya usullari ma’lumotlarni olishda shunday tezlikni ta’minlaydiki, qachonki foydalanuvchining talabiga javobi uni ko’niktirsa.
Ma’lumotlar butunligining nazorati. Qayerda mumkin bo’lsa ma’lumotlarda xatolik topish maqsadida nazoratni amalga oshirmoq lozim va ma’lumotlarning qiymatlarini ruxsat beradigan chegarada tekshiruvlar bajarilishi kerak.
O’zgarishlardan keyingi qayta tiklash. Tranzaktsiyani yuqotishsiz avtomatik qayta tiklash.
|
| |
