|
8-mavzu. Noorganik kimyoda fizik kimyoviy usullar Ma’ruzaning maqsadi: s-blok
|
| bet | 2/12 | | Sana | 24.09.2024 | | Hajmi | 1,95 Mb. | | #272299 |
Bog'liq 8-ноорганик кимёда физик-кимёвий усуллар1. Vodorod yadrosining xossalari
Vodorod uchun 3 ta izotip bor: protiy (1 1Н), deyteriy (12D, 2 Н) va tritiy (13Т, 3 Н); Tritiy radioaktiv.Deyteriy tabiatda 12D radioaktiv emas, tritiy geliy hosil qiladi:
13H →23 He+−β
Termo yadro reaksiyasi: 01n +36 Li→13 H+24 He
Izotoplar xossalarining farqi 9.1da ko’rsatilgan.
Jadval 9.1. Deytrilashning fizikaviy xossalarga ta’siri
Xossalar
|
Н2
|
D2
|
H2O
|
D2O
|
Qayn. harorati.
|
-252,8
|
-249,7
|
100,00
|
101,42
|
O’rtacha entropiya bog/i, кДж/моль
|
436,0
|
443,3
|
463,5
|
470,9
|
Vodorodoning uch izotopi (Н, D va Т) atom massalari, yadro spini, UQ,KP va PMR o’zgarishi bilan farq qiladi.
Molekulyar kationlar Н2+ va и Н3 + gaz fazada borligi bir lahzada eritmada turishi aniqlangan. Spektroskopik usullar yordamida Н3 + teng tomonli uchburchak shakldaligi aniqlangan.
Molekulyar vodoro
Bog’ entalpiyasi uyqori bo’gani uchun uyqori aktivlanh energiyasga ega elementlar bilan sekin reaksiyaga kirishadi. Lekin ma’lum sharoitda aktivlansa reaksiya tez boradi.Aktivlanish shartlari:
Molekulani metal sirtida yoki metal kompleksida gomolitik aktivlsh (1);
Metall ioni va uni uni sirtida geterolitik dissotsilanish (2,3,4);
Radikal zanjir reaksiyalarini inisirlash.(5)
Vodorod birikmalarini sinflash
Uch xil sinf vodorodning binary birikmalari ko’rib chiqilgan:
1. Elementning va vodorodning binar birikmalari individual va diskret holatda mavjud birikmalar.
2 . Ion (tuzsimon) gidridlar — uchmaydigan elektr tokini o’tkazmaydigan qattiq kristall moddalar.
3. Metallsimon gidridlar – nostexeometrik elektr tokini otkazuvchi qattiq birikmalar.
Molekulyar birikmalar
Molekulyar birikmalar elektromanfiy elementlar bilan hosil bo’ladi, masalan,
13/III— 17/VII, elementlaridan: В2Н6, СН4 , NH3 , Н2О va HF. а) Nomlsh va sinflash
Vodorodning molekulyar birikmalari element nomiga an qo’shimchasi qo’shish qrqali yasaladi, fosfor , fosfan РН3 . Doimiy ishlatib kelinadigan nomi fosfin va vodorod sulfid (H2S, sulfan). NH3 ammiak azan deyilishi kerak (jadval 2).
Molekulyar vodorod birikmalari 3 turga bo’lish mumkin:
ёMarkaziy atomning barcha elektronlari bog’ hosil qilishda ishtirok etadi. Elektronodefisit birikmalar, ularda elektronlar juda kamva luyis struktasi hosl qilish uchun elektronlar etmaydi.
Elekroni ko’p bo’lgn birikmalar bog’ hosil qilish uchun zarur miqdordan ko’ra ko’p elektronga ega bo’lgan birikmalar.
Uglevodorodlar, metan, etan, silan, german I xil birikmalarga kiradi. Har molekulaga ikki yadroli ikki elektroli bog’lar to’g’ri keladi. Markaziy atomda erkin elektronlar mavjud emas. Diboran (5) electrondefisid birikmalatga misol bo’ladi.
|
| |
