|
8-mavzu. Noorganik kimyoda fizik kimyoviy usullar Ma’ruzaning maqsadi: s-blok
|
| bet | 7/12 | | Sana | 24.09.2024 | | Hajmi | 1,95 Mb. | | #272299 |
Bog'liq 8-ноорганик кимёда физик-кимёвий усуллар2- guruhning eng kichik ioni Be2+ odatda KS 6 ga teng, katta o’lchamdagi ionlar bo;lsa koordinasion soni 6 ga teng.
Kompleks hosil qilishi
s-elementlar ionlari oksidlanish darajasi guruh nomeriga mos keladi, kimyoviy nuqtai nazardan juda qattiq kislotalar hisoblanadi. Shuning uchun ular juda qattiq donorlar, ya’ni O va N bolgan moddalar bilan komplekslar hosil qiladi.Odatda ion o’lchmi kichik, lekin zaryadi katta bo’lsa u barqaror komplekslar hosil qiladi. Shu tufayli Ве2+ va Mg2+ ionlarining qattiq ligandlar bilan kompleksi boshqa s- elementlarga nisbatan juda mustahkam birikmalar. Bu komplekslar uchun inertlik barqarorlikdir. Haqiqatda Be2 + (aq) va Mg2+ (aq) komplekslar hosil bo’lish tezligi ularning to’qnashuvlar sonidan kam.
1-guruh va 2- guruh og’ir ionlarining (Ca dan Ba gacha)polidentatnt ligandlar bilan hosil qilgan birikmalari kata ahamiyatga ega. Monodentant ligandlar bilan bu birikmalar elektrostatik ta’sir tufayli bog’ barqarorligi kam kovalent bog’ hosil qilish imkoniyati deyarli yo’q. Kraun efirlar , masalan, 18-kraun-6 (1) isqoriy metallar ionlari bilan komplekslar hosil qiladi, ular suvsiz erituvchilarda ancha uzoq vaqt mavjud bo’la oladi.
1 18-kraun-6 2 2,2,1 kriptand 3 2,2,2-kriptand
9.11-rasm. Makrosiklik poliefir 18-kraun-6(a)va kation [K(18-kraun-6] (б)
Bisiklik kriptandligandlar
Bisiklik kriptandlar ( 2 ) va (3) ancha barqaror komplekslar hosil qilib, ular hatto suvda ham barqaror. Bu ligandlar metallr ionlarini tanlab ta’sir etadi, asosiy ta’sit etuvchi factor kationning o’lchami va joylanishi kerk bo’lgan ligandning sig’imi hisoblanadi (9.10-rasm).
2-guruh kationlari ham kraun-efirlar va kriptandlar hosil qiladi. Bu birikmalarning kompleksi polidentant ligandlar, masalan, etilendiamintetraasetat [(-OOC)2NCH2CH2N(COO-)2] qisqacha edta analitik kimyoda kata ahamiyatga ega.Edta bilan komplekslarning barqarorligi quyidagicha o’zgaradi: Са2+ > Mg2+ > Sr2+> Ва2+. Qattiq holatda edta va Mg2+kompleksi KS=7 ga teng(4) va 1 koordinasion joyni suv egallagan.
|
| |
