|
- jadval. S-blok metallarining gidridlari strukturasi2
|
| bet | 4/12 | | Sana | 24.09.2024 | | Hajmi | 1,95 Mb. | | #272299 |
Bog'liq 8-ноорганик кимёда физик-кимёвий усуллар9.4- jadval. S-blok metallarining gidridlari strukturasi2
Birikmalar
|
Kristallik strukturalar
|
LiH, NaH, КН, RbH, CsH
|
Osh tuzi
|
MgH2
|
Rutil
|
CaH2, SrH2, BaH2
|
Buzilgan РЬС12
|
Ionli gidridlar suvsiz erituvchilarda erimaydi, lekin ishqoriy metallarning galogenidlari suyqlanmasida eriydi. Elektroliz qilinganda anodda vodorod ajraladi: 2Н(распл)→Н2(газ)+ 2е
Bu reaksiya Н− mavjudligini isbotlaydi.Ion giridlar suv bilan shiddatli reaksiyaga kirishadi:
NaН(тв)+ Н2О(ж)→Н 2(г)+ NaOH
Laboratoriyada suv qoldig’ini (argon, azot) yo’qotishda shu reaksiyadan foydalaniladi:
СаН2 + 2Н 2О →Са(ОН)2 + 2Н 2
Gidridlardan boshqa turdagi gidridlar sintezida foydalaniladi:
NaH(q) + B(C2H5)3(s) → Na[HB(C2H5)3](s)
Bu erda s dietilefir eritmasidagi eritma.
Vodorodning elekromusbat metallar bilan birikmasi metal giridlari М +Н−; ular kislotalar bilan ta’sirda Н2 ajratadi va Н− ionini elektrofil moddalarga beradi.
Metallsimon gidridlar
Nosteoximetrik metallsimon gidridlarni barcha o’tish metallari 3,4,5, va felementlar hosil qiladi. VI guruhda faqat CrH ma’lum. 7,8,9 gereh metallarining toza gidridlari noma’lum. Juda uyqori bosimda temir tarkibida vodorodning erishi to’g’risida ma’lumotlar bor, bundan tashqari yer yadrosida ancha miqdorda temir gidridi borligi ham ma’lum. 7-9 guruh elementlarini gidridlar hosil qilmaydigan birikmalar ham deyiladi. Ular juda kam birikmalar hosil qiladi, va bu birikmalar ancha barqaror bo’ladi.
Olinishi
Uch xil usul mavjud:
1. Elementlar sintezi orqali:
2Е + Н2(г)→2ЕН
2 . Bryonsted asosini protonlash:
Е− + Н2О(ж) → ЕН + ОН −
3. Galogenid yoki psevdogalogendlarni almashinish reaksiyalari orqali:
Е+Н− + Е+Х − → Е+Х − + ЕН
Tog’rodan to’g’ri sintezga NH3, litiy, natriy va kalsiy gidridlarini olish mumkin.
Bryonsted bo’yicha protonlashga misol qilib litiy ntrida gidrolizini olish mumkin.
Li3N(тв) + 3Н2О(ж) → LiOH(ж) + NH3(г)
Asos Cl- protonlash uchun H2S04 kuchli kislota olinadi:
NaCl(тв)+ Н2SО4(ж)→ NaCl(ж)+ HCl(г)
Bu almashinish reaksiyasiga misol bolladi:
Li[AlH4]+ SiCl4 → Li[AlCl4]+ SiH4
Vodorod birikmalari ishtirok etadigan reaksiyalarning mexanizmi3 E-H bog’ini uzishni uch xil usuli bor:
. Gidrid ion o’tishi bilan boradigan geterolitik uzilish:
E − H → E+ +:H−
. Bog’ning gomolitik uzilishi:
E − H → E ⋅ +H ⋅
2. Geterolitik uzilish priton ko’chish bilan amalga oshiriladi:
E − H → E−+: H +
Masalan, E-H ni qo’sh bog’ga birikishi:
E−H+CH 2=CH2 →H2CE−CH3
а) Bog’ning geterolitik uzilishi gidrid ion ko’chishi bilan amalga oshadi. Bunday gidridlar shiddatli Bryonsted kislotalari bilan reaksiyaga kirishadi va vodorod hosil qiladi:
NaH(s)+ H2O(s)→ NaOH(s)+ H2(g)
1. galogenidlar bilan almashinish reaksiyalari, masalan. SiCl4 litiy gidrida bilan quruq efirda (sol-efirga tegishli): 4LiH(q)+ SiCl4(s)→4LiCl(s)+ SiH4(g)
Luyis kislotasiga birikish:
LiH(q) + B(CH3)3(g) → Li[BH(CH 3)3](s)
Proton tutuvchi birikma bilan reaksiya H 2 hosil bo’lishi bilan boradi:
Proton tutuvchi birikma bilan reaksiya H 2 hosil bo’lishi bilan boradi:
NaH(q) + CH3OH(s) → NaOCH3(q) + H2(g)
Reaksiyada H OH guruhdan ishtirok etyapti.
ВН4- hosil bo’lsh reaksiyasi:
4LiH(тв) + BF3(ж) → Li[BH 4](ж) + 3LiF(тв)
Bor gruppasi elementlarining gidridlari
Bor guruhi elementlari electron etishmaydigan moddalar , ular Luys kislotalaridir:
|
| |
