|
9-ma’ruza. Elektr o’zaro ta’sirlar rejasi
|
| bet | 1/6 | | Sana | 11.12.2023 | | Hajmi | 400 Kb. | | #116147 |
Bog'liq 9-ma\'ruza 9-MA’RUZA. ELEKTR O’ZARO TA’SIRLAR REJASI
Elektr zaryadi, uning diskretligi.
Elektr zaryadining saqlanish qonuni.
Kulon qonuni.
Elektr maydon.
Elektr maydonining kuchlanganligi.
Superpozisiya prinsipi.
Elektr induksiya vektori va elektr induksiya kuch chiziqlari.
Elektr induksiya oqimi.Ostrogradskiy-Gauss teoremasi.
Elektr o‘zaro ta’sir
Tajribalar ko‘rsatishicha, zaryadlangan va magnitlangan jismlar, shuningdek elektr toki oqayotgan jismlar orasida elektromagnit kuchlar deb ataluvchi o‘zaro ta’sir kuchlari mavjuddir. Jismlar orasidagi bu o‘zaro ta’sir elektromagnit maydon deb ataluvchi o‘ziga xos vositachi materiya orqali uzatiladi.
Elektromagnit maydon nazariyasining asoschisi Faradey bir jismning boshqasiga ta’siri ularni bir-biriga tekkazish orqali yoki elektromagnit maydon deb ataluvchi, oraliq muhit orqali uzatilishi mumkin, deb hisobladi.
Maksvellesa, Faradeyning asosiy g‘oyalarini matematik shaklda ifodalab, elektromagnit to‘lqinlar mavjudligini ko‘rsatib berdi va ularning tarqalish tezligi yorug‘likning vakuumdagi tezligiga mos ekanligini isbotladi.
Atom – molekulyar nazariyaga asosan, o‘zaro ta’sir kuchlari jismni tashkil etuvchi zaryadli zarrachalar orasidagi elektr o‘zaro ta’sir natijasidir. Bundan, elektromagnit maydon haqiqatan ham mavjudligi va u materiyaning bir ko‘rinishi ekanligi kelib chiqadi.
Elektromagnit maydon energiya, impuls va boshqa fizikaviy xususiyatlarga egadir.
Zaryadlangan A jism atrofidagi fazoda elektr maydon hosil bo‘ladi. Bu maydon unga kiritilgan boshqa biror bir zaryadlangan V jismga ko‘rsatayotgan ta’siri orqali namoyon bo‘ladi. Lekin, shuni ta’kidlash lozimki, A jismning zaryadlari hosil qilgan maydon boshqa zaryadlangan jism joylashtirilmaganda ham fazoning har bir nuqtasida mavjuddir. Elektromagnit maydon mavjud bo‘lgan fazo-efir yoki vakuum deb ataladi.
Elektron nazariyaning asosiy g‘oyasini zamonaviy fizika tilida quyidagicha ifodalash mumkin: har qanday modda musbat zaryadli atom yadrosidan va manfiy zaryadli elektronlardan tashkil topgan. Elektr zaryadi ayrim elementar zarrachalarning muhim xususiyati hisoblanib, bu zarrachalarning zaryadi e – elementar zaryadga teng.
Harqanday q zaryad bir qancha elementar zaryadlardan tashkil topganligi tufayli, u doimo e – ga karrali bo‘ladi.
,
The proton mass is 1.67*10-27kg,while the elektron mass is 9.11*10-31kg.
The neutron’s mass is almost the same as the proton’s mass.
|
| |
