|
9-sinf Informatika va axborot texnologiyalari
Pdf ko'rish
|
| bet | 37/382 | | Sana | 22.11.2023 | | Hajmi | 132,8 Mb. | | #103163 |
Bog'liq IAT 9-sinf Talabalar-uchun-darslikSensorlar
Sensor maʼlumot toʻplovchi qurilmadir. Klaviatura tugmasini
bosmaguningizcha, klaviatura hech nima bajarmaydi, ammo
sensor hamma vaqt oʻzi maʼlumotni toʻplaydi.
Sensorning juda koʻp turlari mavjud, ammo koʻpchiligining
umumiy oʻxshashligi bor. Ular har qanday (maʼlum
chegaradagi) qiymatga ega xususiyatlarni oʻlchay oladi. Bu
harorat, bosim yoki boshqa oʻlchovga ega xususiyat boʻlishi
mumkin.
Sensorlarning turi ko‘p boʻlsa-da, siz bu bobda uch xil: harorat,
bosim va yorugʻlik sensorlarini oʻrganib chiqasiz.
Bu uch turdagi sensor borasida bilish kerak boʻlgan narsa
shuki, sensorlar hech qanday qaror qabul qilmaydi.
KALIT SOʻZLAR
Sensorlar: atrof-muhitdagi ayrim xususiyatlarni hisoblash
orqali maʼlumotni avtomatik tarzda toʻplaydi.
Sensorlarning maʼlumotlarni toʻplovchi qurilma sifatidagi
afzalliklari quyidagicha:
• ular insonga nisbatan ishonchliroq, chunki odam
koʻrsatmalar olishni unutishi mumkin;
• inson notoʻgʻri koʻrsatmalar olishi mumkin;
• kimyoviy reaksiya sodir boʻlayotgan vaqtda insonda
koʻrsatmalar olish imkoni yoʻq.
Sensorlardan foydalanishning kamchiligi ular elektr manbayini
talab qilishidir. Elektr manbayidan uzilsa yoki batareya tugasa,
ular ishlashdan toʻxtaydi.
Harorat sensori oʻz atrofidagi haroratni oʻlchaydi va bu
ma’lumotni protsessorga yuboradi. Protsessor esa kiruvchi
maʼlumotga asoslanib amallarni bajarishi kerak.
Masalan, avtomatik kir yuvish mashinasi qanday ishlashini
oʻylab koʻring (2.06-rasmga qarang). Yuvish uchun kir
mashinasi yoqilganida uning ichiga suv toʻldiriladi. Yuvish
siklini boshqaruvchi protsessor yuvish uchun suv yetarli
darajada issiq ekanligini nazorat qilishi kerak. Agar u yetarli
darajada issiq boʻlmasa, harorat sensori suv yetarli darajada
issiq ekani haqida xabar berguniga qadar, protsessor isitish
elementini yoqadi. Agar suv juda issiq boʻlsa, harorat sensori
suv yetarli darajada sovigani haqida xabar berguncha,
protsessor haroratni tushirish uchun sovuq suv qoʻshadi.
Bu qurilma “harorat sensori” deb nomlanishiga ahamiyat
bering. Issiqlik oʻlchov birligi emasligi sabab, u “issiqlik sensori”
deb atalmaydi. Insonlar koʻrishi uchun moʻljallanmagani bois u
“termometr” deb nomlanmagan.
|
| |
