• Suyuqliklarning siqilishi.
  • A. M. Arifjanov, Q. T. Raximov, A. K. Xodjiyev




    Download 0,93 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet6/18
    Sana17.12.2023
    Hajmi0,93 Mb.
    #121303
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   18
    Bog'liq
    bsQD8TUQT2QWfvyB2KIzBGw3PhgQHpjisziAYXfT

    1.1-jadval. Suvning hajmiy kengayish temperatura koeffitsiyenti 
    t

    1/grad 
    Bosim, MN/m
    2
    T °
    1-10 
    10- 20 
    40-50 
    60-70 
    90—100 
    0,1 
    9,8 
    19.6 
    49,0 
    88,3 
    0,000014 
    0,000043 
    0,000072 
    0,000149 
    0,000229 
    0,000150 
    0,000165 
    0,000183 
    0,000236 
    0,000294 
    0,000422 
    0,000422 
    0,000426 
    0,000429 
    0,000437 
    0,000556 
    0,000548 
    0,000539 
    0,000523 
    0,000514 
    0,000719 
    0,000714 
    0,000561 
    0,000621 
    Birlik hajmdagi suyuqlikning temperaturasi 1°C ga oshirilganda kengaygan 
    miqdori uning hajmiy kengayish temperatura koeffitsiyenti deyiladi va quyidagi 
    formula bilan ifodalanadi:
    ,
    1
    t
    V
    V
    t




    (1.7)
    bunda 
    c
    V
    V
    V



    – qizdirilgandan keyingi va boshlang`ich hajmlar farqi; 
    0
    t
    t
    t



    – temperaturalar farqi; 
     
    ;
    1
    grad
    t


    t

    juda kichik miqdor bo`lib, u suv uchun 
    grad
    t
    1
    10
    2
    4
    .



    , mineral moylar uchun 
    4
    .
    10
    7


    t

    1/grad; simob uchun 
    .
    5
    .
    10
    18


    t

    1/grad. 


    11 
    4. Suyuqliklarning siqilishi. Gidravlik hisoblash ishlarida suyuqliklarni si-
    qilmaydi deb hisoblash kerak, deb aytib o`tgan edik (bu yerda tomсhilanuvсhi 
    suyuqlik nazarda tutiladi). 
    Lekin texnikada va tabiatda ba'zi hollarda bosim juda katta bo`ladi. Bunda 
    agar suyuqlikning umumiy hajmi ham katta bo`lsa, hajm o`zgarishi sezilarli 
    miqdorda bo`ladi va uni hisobga olish kerak. 
    Suyuqliklarning siqilishini hisobga olish uсhun hajmiy siqilish koeffitsiyenti 
    degan tushunсha kiritiladi va u 
    p

    bilan belgilanadi (ba'zida 
    V

    bilan ham 
    belgilanadi). Birlik hajmdagi suyuqlikning bosimini bir birlikka oshirganda 
    kamaygan miqdori hajmiy siqilish koeffitsiyenti deyiladi va u quyidagi formula 
    bilan hisoblanadi: 
    p
    V
    V
    p




    1

    (1.8) 
    bunda 
    0
    p
    p
    p



    – o`zgargan va boshlang`ich bosimlar farqi; 
    p

    ham 
    t

    kabi juda 
    kiсhik miqdor bo`lib, suv uсhun 
    p

    = 4,9 
    .
    10
    -4
    m
    2
    /MN (MN - meganyuton = 10
    6

    ≈10 at), mineral moylar uchun 
    p

    = 6
    .
    10
    -4
    m
    2
    /MN; shuning uсhun ham ko`p 
    hollarda siqilishni hisobga olinmaydi. 

    Download 0,93 Mb.
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   18




    Download 0,93 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    A. M. Arifjanov, Q. T. Raximov, A. K. Xodjiyev

    Download 0,93 Mb.
    Pdf ko'rish