- rasm. Qovushqoqlik tushunсhasiga doir chizma




Download 0,93 Mb.
Pdf ko'rish
bet9/18
Sana17.12.2023
Hajmi0,93 Mb.
#121303
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   18
Bog'liq
bsQD8TUQT2QWfvyB2KIzBGw3PhgQHpjisziAYXfT

1.1- rasm. Qovushqoqlik tushunсhasiga doir chizma 
Shunday qilib, suyuqliklardagi ichki ishqalanish kuchi tezlik gradiyentiga 
bog`liq ekanligini tushunish mumkin. 
1686 y. I. Nyuton ana shu bog`lanishni chiziqli bog`lanishdan iborat degan 
gipotezani oldinga surdi. Bu gipotezaga asosan suyuqlikning ikki harakatlanuvchi 
qatlamlari orasidagi ishqalanish kuchi F qatlamlarning tegib turgan sirti (S) ga va
tezlik gradiyentiga to`g`ri proportsional, ya'ni: 
dy
du
S
F



(1.11) 
Proportsionallik koeffitsiyenti μ Qovushqoqlik dinamik koeffitsiyenti deb 
qabul qilingan. Nyuton gipotezasi keyinchalik N. P. Petrov tomonidan nazariy 
asoslab berildi. Albatta, hisoblash ishlarini osonlashtirish uchun ishqalanish 
kuchining birlik yuzaga to`g`ri kelgan miqdori yoki gidravlikada urinma zo`riqish 
(ishqalanish kuchidan zo`riqish) deb atalgan miqdorga o`tish zarur bo`ladi. Bu 
miqdorni grekcha τ harfi bilan belgilanadi: 
dy
du
S
F





(1.12) 
bu yerda musbat va manfiy ishora tezlik gradiyentining yo`nalishiga qarab tanlab 
olinadi. 
Prof. K.Sh. Latipovning ishlarida urinma zo`riqish ikki tashkil etuvсhining 
yig`indisidan iborat deb qarash zarurligi ko`rsatildi: 





B
udy
dy
du
l
p
p
)
1
(
2



(1.12a) 
bu yerda 
)
1
(
2




p
– bir qavatdan ikkinchi qavatga molekulalarning o`tishini bil-
diruvchi koeffitsiyentdir. 


14 
(1.12) formuladan ko`rinadiki, ishqalanish kuchidan zo`riqish tezlik 
gradiyentiga (yoki umumiyroq qilib aytganda tezlikning normal bo`yicha hosilasi) 
ga to`g`ri proportsionaldir. 
Qovushqoqlik koeffitsiyentining birligi SI da quyidagicha: 
   
 
2
.
m
s
N
du




SGS sistemasida esa 
2
.
m
s
dina
bilan o`lсhanadi. Bu birlik Puaz (PZ) deb ham ataladi. 
Koeffitsiyent juda kichik bo`lganda santipuaz (spz) va millipuaz (mpz) larda ham 
o`lchanishi mumkin. 

Download 0,93 Mb.
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   18




Download 0,93 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



- rasm. Qovushqoqlik tushunсhasiga doir chizma

Download 0,93 Mb.
Pdf ko'rish