kanallariga misol. Ko‘rib chiqilgan keng polosali kanalni ortogonal chastotalar
nimkanallariga bo‘lish usuli multiplekslashli ortogonal chastota
bo‘yicha ajratish (Orthogonal Frequensy Division Multiplexing
(OFDM)) deyiladi. Uning uzatish qurilmalarida ishlatilishi uchun
Fure teskari tez o‘zgartirishi (Inverse Fast Fourier Transform
(IFFT)) ishlatiladi, u oldindan n-kanallarga multiplekslangan
signalni vaqt bo‘yicha berilishdan chastota bo‘yicha berilishga
o‘tkazadi (2.2-rasm).
Har bir IFFT sanog‘i fazaviy (BPSK, QPSK) yoki kvadratu-
rali-amplitudaviy (QAM16 yoki QAM64) modulatsiya lanadigan
nimtashuvchi hisoblanadi, bu ma’lumotlarni uzatish axborot
tezligini oshirishga imkon beradi. Bitli oqimlarni tashiydigan
nimtashuvchi chastotalar guruhi OFDM simvol deyiladi. OFDM
texnologiyasi nafaqat IEEE 802.16 protokolida, masalan, IEEE
802.11g protokolida ham qo‘llaniladi, lekin IEEE 802.11g
protokoliga qaraganda IEEE 802.16 protokolida ma’lumotlarning
uzatilishi uchun ishlatiladigan chastotalar polosasining tez mosla-
shuvchan taqsimlanishi ko‘zda tutilgan.
53
Modulator
fN
f2
f1
Modulator
Modulator
Mu
lti
pl
ek
so
r
Ma’lumotlar
oqimi
Furye teskari tez
o‘zgartirishi (IFFT)
2.2-rasm. OFDM usulining ishlatilishi. Ma’lumotlarni uzatishda xalaqitbardoshlikning oshirilishi
uchun IEEE 802.16 protokolida Viterbi algoritmi bo‘yicha
dekodlanadigan o‘rama kodlar va Rid-Solomon kodlari kabi
an’anaviy texnologiyalar ishlatiladi.
Bundan tashqari, IEEE 802.16e-2005 standartida turbokodlash
kabi zamonaviy kodlash usullaridan foydalanish ko‘zda tutilgan.
Yakunda IEEE 802.16 standartlarida signalni modulatsiyalash
usuli bilan farqlanadigan uchta turdagi fizik bog‘lanishlar dara-
jalari ajratilgan:
– Wireless MAN-SC – bitta tashuvchi chastotali fizik daraja;
– Wireless MAN-OFDM – multiplekslashli 256 kanallarga
ortogonal chastotaviy bo‘lish. Ma’lumotlarni uzatish muhitiga
ko‘p tomonlama ulanishning ishlatilishi vaqt bo‘yicha ajratish
(Time Division Multiple Access – TDMA) texnologiyasi hisobiga
bo‘lib o‘tadi;
– Wireless MAN-OFDMA – kanallarni multiplekslashli
ortogonal masshtablanadigan chastota bo‘yicha bo‘lish 2048 ta
nimtashuvchi chastotalarga bo‘lish ishlatiladi. Ma’lumotlarni
54
uzatish muhitiga ko‘p tomonlama ulanish bir necha nimtashuvchi
chastotalarni bitta uzatish kanaligan birlashtirish va uni aniq
bir foydalanuvchiga ajratish (OFD Multiple Access – OFDMA)
hisobiga amalga oshiriladi.
IEEE 802.16 oilasiga kiradigan standartlarning asosiy xarak-
teristikalari 2.1-jadvalda keltirilgan.
2.1-jadval
