76
Chastota
T
U
himoya
intervali
Simvollar
Vaqt
1/
T
T
N=6817
2.13-rasm. DVB-T standarti 8K versiyasidagi COFDM signali.
• Demodulatorning funksional bloklari takt chastotalarini
sinxronlashtirish uchun signallar. Hozirgi paytda parallel raqamli
oqimlar bitlarini tashiydigan tashuvchi chastotalar guruhi OFDM
simvol deyiladi.
Ko‘p sonli parallel oqimlar ishlatilishi tufayli parallel
oqimlardagi simvolning uzunligi ketma-ket ma’lumotlar oqimi-
dagiga qaraganda sezilarli katta bo‘lib qoladi. Bu dekoderda
qabul qilingan simvollar qiymatlarini
baholashni vaqtincha
kechiktirishga imkon beradi, bu vaqt davomida aks signallar
ta’siri tufayli radiokanal parametrlarining o‘zgarishi to‘xtaydi va
kanal barqaror bo‘lib qoladi. Shunday qilib, OFDMda suboqim
simvoli
T
S
vaqt
intervali T
G
himoya intervaliga va simvolning
T
U
ishchi intervaliga bo‘linadi.
T
S
vaqt intervali davomida,
dekoderda simvolning qiymatini baholash amalga oshirilmaydi,
T
U
ishchi intervalida esa qabul qingan signal qiymati haqida
qaror qabul qilinadi. Aks sadoni so‘ndirish tizimining to‘g‘ri
ishlashi uchun himoya intervallari suboqimlar simvollarining
boshlanishida bo‘lishi, ya’ni himoya
intervalida oldingi simvol
bilan tashuvchini modulatsiyalash davom etishi kerak. Texnik
77
jihatdan OFDM usuli qabullash-uzatish qurilmasi uzat-
kichining modulatorida Fure invers diskret o‘zgartirishi (Fast
Fourier Transform – FFT) va qabullagichining demodulatorida
Fure to‘g‘ri diskret o‘zgartirishi bajarilishi yo‘li bilan amalga
oshiriladi. Fizik darajada OFDM ko‘p
sonli yaqin joylashgan
ortogonal tashuvchilarni ishlatadigan raqamli modulatsiyalash
sxemasi hisoblanadi. Har bir nimtashuvchi o‘sha bir o‘tkazish
polosasidagi bitta tashuvchini modulatsiyalash oddiy sxemalari
kabi umumiy ma’lumotlarni uzatish tezligini saqlash bilan past
simvolli tezliklarda oddiy modulatsiyalash sxemasi (kvadraturali
amplitudaviy modulatsiyalash) bo‘yicha modulatsiyalanadi.
Amalda OFDM signallar Fure teskari tez o‘zgartirishdan
(FTTO‘) foydalanish yo‘li bilan olinadi. Bitta tashuvchili
sxemaga qaraganda OFDMning asosiy afzalligi kanaldagi
murak kab sharoitlarga uning qarshi tura olish qobiliyati hisob-
lanadi.
Masalan, YCH sohasida uzun mis o‘tkazgichlardagi so‘nish,
ko‘p nurli tarqalish keltirib chiqaradigan
tor polosali xalaqitlar
va chastotaviy-tanlangan so‘nish bilan murakkab filtrlar-ekva-
layzerlardan foydalanmasdan kurashish mumkin.
Signalning ko‘p nurli tarqalishi keltirib chiqaradigan chas-
totaviy-tanlangan so‘nish qabul qilish joyida signalning ko‘p nurli
interferensiyasi natijasida vujudga keladi va so‘nish chastotasi
qabullash antennasi joyining o‘zgarishi bilan o‘zgaradi. Real zich
shahar qurilishlari holatlarida interferension manzarani analitik
hisoblash deyarli mumkin emas.
Bundan tashqari, detsimetrli
to‘lqinlar diapazonida teletomoshabinlarning sezilarli qismi xona
antennalaridan foydalanadi.
Bu interferension manzarani yanada oldindan taxmin
qilmaydigan qiladi (2.14-rasm).
Qaytgan to‘lqinlarni ikkita turlarga ajratish kerak:
