-§ .  Aralash masalalar

10.
Qanday qilib, o’lchov asboblaridan foydalanmasdan, 
2 3
metr atlasdan 
1 2
metr qirqib olish mumkin? 
11.
Dehqon polizdan bodring terib oldi. Uzgan bodringlarini o’nta-dan 
guruhlaganda, oxirgi guruxga 2 ta bodring etmaydi. O’n ikkitadan guruhlasa, 8 
ta bodring ortib qoldi. Agar terilgan bodringlar soni 300 dan katta, lekin 400 
dan kichik bo’lsa, ular soni nechta? 
12.
Dilmurod bitta son o’yladi. O’ylagan soniga 5 ni qo’shib, yig’indisini 3 ga 
bo’ldi, so’ngra natijani 4 ga ko’paytirib, ko’paytmadan 6 ni ayirdi. Ayirmani 7 
ga bo’lib, 2 sonini hosil qildi. Dilmurod qanday son o’ylagan? 
13.
Ona stolga pechenielarni qo’yib, o’g’illariga maktabdan qaytgach 
pechenielarni teng bo’lib olishlarini tayinladi. Birinchi bo’lib maktabdan Anvar 
qaytdi. U pechenielarni uchdan birini olib ketdi. Keyin Sarvar qaytdi, u stolda 
turgan pechenielarning uchdan birini olib ketdi. Oxirgi bo’lib Sardor qaytdi va 
qolgan pecheniyelarning uchdan birini oldi. Agar Sardor 4 ta pecheniye olgan 
bo’lsa, stol ustida dastlab nechta pecheniye bo’lgan? 
14.
Dehqon sotish uchun bozorga karam olib chiqdi. Birinchi xaridorga barcha 
karamlarning yarmini va yana yarimta qaram sotdi. Ikkinchisiga esa qolgan 
karamlarning yarmini va yana yarimta karam sotdi va hokazo. Oxirgi – oltinchi 
haridorga ham qolgan karamlarning yarmini va yana yarimta karam sotdi. 
Shundan so’ng uning karamlari tugadi. Dehqon bozorga nechta karam olib 
chiqqan? 
15.
Son 7 ga kamaytirildi, so’ngra natijani 10 marta kamaytirildi. Natijada 
dastlabki sondan 34 ga kam son hosil bo’lgan bo’lsa, dastlabki sonni toping. 
16.
Sonni 52 ga ko’paytirib, natijani 5 ga bo’lsak, berilgan sondan 1974 ga ortiq 
bo’lgan son hosil bo’ldi. Berilgan sonni toping. 
17.
Sinfdagi o’quvchilar “ikkichilar” va “a’lochilar”dan iborat. “Ikkichilar” 
sinfdagi “a’lochilar”ning 
1 6
qismini tashkil etadi. Agar sinfdan bir o’quvchi 
30

ketganidan so’ng “ikkichilar” “a’lochilar”ning 
1 5
qismini tashkil qilgan bo’lsa, 
sinfda nechta o’quvchi bo’lgan? 
18.
To’rtta o’rtoq birgalikda koptok sotib olishdi. Birinchisi qolgan sheriklari 
qo’shgan jami pulning yarmini, ikkinchisi, uchdan birini, uchinchisi to’rtdan 
birini va to’rtinchisi 130 so’m qo’shgan bo’lsa, koptok qancha turadi? 
19.
Yig’indisi ayirmasidan uch marta katta, ko’paytmasidan esa ikki marta kichik 
bo’lgan ikkita soni toping. 
20.
Ikkita soni yig’indisi 180 ga, kattasini kichigiga bo’lgandagi bo’linma 5 ga 
teng. Bu sonlarni toping. 
21.
Agar bir sonni ikkinchisiga bo’lgandagi bo’linma bu sonlarning kattasidan ikki 
marta kichik, kichigidan olti marta katta bo’lsa, bo’linmani toping. 
22.
Soatning soat va minut millari bir kunda necha marta a) ustma-ust tushadi; b) 
yoyiq burchak hosil qiladi; c) to’g’ri burchak hosil qiladi. 
23.
Idishda 10 litrdan ko’p suv bor. Undan 9 litrlik va 5 litrlik idishlar yordamida 6 
litr suv olish mumkin-mi? 
24.
Sig’imi 8 litr bo’lgan idish sut bilan to’ldirilgan. 3 litrlik va 5 litrlik bidonlar 
yordamida 4 litr sutni ajratib oling. 
25.
Sig’imi 12 litr bo’lgan idish kerosin bilan to’ldirilgan. 5 litrlik va 8 litrlik 
idishlar yordamida uni teng ikki qismga bo’ling. 
26.
Idishda 13 litrdan kam bo’lmagan miqdorda benzin bor. Undan 9 litrlik va 5 
litrlik idishlar yordamida qanday qilib 8 litrlik benzin olish mumkin. 
27.
Otaning yoshi qizi va o’g’ilining yoshlari yig’indisiga teng. O’g’li singlisidan 2 
yosh katta va otasidan 20 yosh kichkina bo’lsa, ularning har biri necha yoshda? 
28.
Hozir Eshmat 11 yoshda, Toshmat 1 yoshda. Eshmat Toshmatdan 2 marta katta 
bo’lganda, ularning har biri necha yoshda bo’ladi? 
29.
Otasi o’g’lidan 4 marta katta. Yana 20 yildan so’ng otasi o’g’lidan 2 marta 
katta bo’ladi. Hozir otaning yoshi nechada? 
31

30.
Otasi o’g’lidan 4 marta katta, ularning yoshlarini yig’indisi 50 ga teng. Necha 
yildan keyin ota o’g’lidan 2 marta katta bo’ladi. 
31.
Tramvayga ikkinchi bekatdan yo’lovchilar chiqdi va ularning yarmi 
o’rindiqlarni band etdi. Agar bu bekatdan keyin yo’lovchilar soni 8% ga ortgan 
bo’lsa va tramvayga 70 dan ortiq odam sig’masligi ma’lum bo’lsa, ikkinchi 
bekatda nechta odam chiqqan? 
32.
Dengiz suvida 5% tuz bor. 40 kg dengiz suvida necha kg toza suv qo’shsak, 
hosil bo’lgan suvdagi tuzning miqdori 2%bo’ladi. 
33.
Noqulay ob havo tufayli kartoshkaning bahosi 20% ga ko’tarildi. Oradan biroz 
vaqt o’tgach uning narxi 20% ga arzonladi. Kartoshkaning oxirgi narxi 
dastlabki narxidan arzonmi yoki qimmat? Necha foizga? 
34.
Ikkita o’quvchi bir vaqtda bitta uydan bitta maktabga qarab yo’lga chiqdilar. 
Ulardan birining qadami, ikkinchisinikidan 20% qisqa, lekin bu o’quvchi
ikkinchisiga qaraganda bir xil vaqt oralig’ida 20% ko’p qadam tashlaydi. 
Maktabga qaysi o’quvchi oldin etib keladi? 
35.
Stadionga kirish uchun chipta narxi 200 so’m. Chipta narxi arzonlashganidan 
keyin tomashabinlar soni 25% ga, pul tushumi esa 12,5% ga ortdi. 
Arzonlashgandan so’ng chipta narxi necha so’m bo’lgan? 
36.
Avtomabil shahardan qishloqqa 50 km/soat tezlik bilan, qaytishda esa 30 
km/soat tezlik bilan harakat qildi. Uning butun yo’l davomidagi o’rtacha 
tezligini toping. 
37.
Ikkita yuk mashinasi A dan B ga bir vaqtda yo’lga chiqdi. Birinchisi butun 
yo’lga sarflagan vaqtining yarmida 50 km/soat tezlik bilan, qolgan vaqtda 40 
km/soat tezlik bilan harakatlandi. Ikkinchi yuk mashinasi esa yo’lning birinchi 
yarmini 40 km/soat tezlik bilan, ikkinchi yarmini esa 50 km/soat tezlik bilan 
bosib o’tdi. Qaysi mashina B ga oldin etib boradi. 
38.
Poezd uzunligi 450 m bo’lgan ko’prikdan 45 sekundda, simyog’och yonidan 
esa 15 sekundda o’tadi. Poezdning tezligi va uzunligini toping. 
32

39.
Kema A shahardan B ga 5 kunda, teskarisiga esa 7 kunda keladi. A shahardan 
B ga sol necha kunda keladi? 
40.
Velosipedchi yo’lning 5 / 7 qismini va yana 40 km o’tgandan keyin, butun 
yo’lning 0,75 qismidan 118 km kam masofa qoldi. Velosipedchi yo’linining 
uzunligini toping. 
41.
Suzuvchi anhorda oqimga qarshi suzmoqda. Suzuvchi anhor ko’prik ostida 
turib yog’ochni qo’yib yubordi va o’zi yana 20 minut oqimga qarshi so’zdi. 
Keyin yog’ochni quvib etish uchun orqaga qarab suzdi. Agar suzuvchi 
yog’ochni quvib etish uchun 2 km suzgan bo’lsa, anhor oqimining tezligini 
toping. 
42. Shaxmat taxtasining a1 katagida turgan ot har bir katakka bir martadan yurib, 
oxirida h8 katagiga kelishi mumkinmi? 
 
43. Bir nechta o’g’il bolalar va qiz bolalar dasturxon atrofiga o’tirishdi. O’g’il 
bola va qiz bola yonma-yon o’tirgan juftliklarning soni juft ekanligini 
isbotlang.
44. Aylana bo’ylab bir nechta sonlar yozildi va yonma-yon joylashgan sonlarning 
ko’paytmalari hisoblanadi. Natijada ko’paytmalardan 5 tasi manfiy ekanligi 
ma’lum bo’ldi. Dastlabki sonlardan kamida bittasining nolga tengligini 
ko’rsating.

45. Eshmat bilan Toshmat quyidagicha o’yin o’ynamoqda: navbat bilan butun 
musbat sonlarni aytishadi. Eshmat 10 dan oshmaydigan butun musbat sonlarni 
aytadi, Toshmat esa Eshmat aytgandan katta ammo orasidagi farq 10 dan 
oshmagan sonlarni aytishi kerak, O’yin shunday davom etadi. Kim 100 sonini 
aytsa, shu o’yinchi yutadi. O’yinda yutishi uchun Eshmat qanday yo’l tutishi 
kerak?
46.
Agar quyidagi 3 ta tasdiqdan ikkitasi to’g’ri, bittasi noto’g’ri bo’lsa, 

Download 289,98 Kb.