A. X. Vаxidov, D. A. Abdullaеva avtomatikaning tеxnik vositalari toshkеnt- 2011

Download 2,39 Mb. Pdf ko'rish
bet	48/73
Sana	17.11.2023
Hajmi	2,39 Mb.
	#100404

1 ... 44 45 46 47 48 49 50 51 ... 73

Bog'liq
avtomatikani texnik vositlar

сигн
чик
U
U
K
=
(6.28)
U
sign.
=U
kir
- U
tb
=U
kir
-
βU
chik
=U
kir
(1-
βK).
(6.29)
Demak,
К
К
К
U
КU
U
КU
K
кир
кир
сигн
кир
тб
−
−
−
=
=
1
)
1
(
.
β
(6.30)
Тeskari bog’lanish manfiy bo’lganda
β<0 bo’ladi va
К
К
K
тб
β
+
=
1
, ya’ni
kuchaytirish koeffitsiyenti kamayadi. Lekin kuchaytirgichning chastota va faza
buzilishlari kamayadi.
R
e
qarshiligi teskari bog’lanish zanjiri bo’lib chiqish zanjiridagi kuchlanishni
qisman kirish zanjiriga uzatadi. Shuning hisobiga boshlang’ich ish nuqtasining
parametrlari stabillashadi. Yuqorida ko’rib chiqilgan kaskadlarning barchasi
sinusoidal o’zgaruvchan kuchlanishni kuchaytirib beradi. Ayrim hollarda yo’nalish
jixatdan o’zgarmay, faqat qiymati sekin o’zgaruvchi signallarni ham kuchaytirish
talab qilinadi. Bunday xollarda galvanik bog’langan o’zgarmas tok
kuchaytirgichlaridan foydalaniladi.
Kuchaytirgich uch kaskaddan iborat. Хar bir kaskad UE sxema bo’yicha
yig’ilgan. Ajratuvchi kondensatorlar bo’lmagani uchun xar bir kaskadning
o’zgarmas tashkil etuvchisi keyingi kaskadning bazasiga uzatiladi va shuning
uchun mazkur tashkil etuvchi kompensatsiyalanishi kerak. Oldingi kaskadning
o’zgarmas tashkil etuvchisini kompensatsiyalash uchun keyingi kaskadning R
E
qarshiligidan olinuvchi o’zgarmas kuchlanishdan foydalaniladi. Тranzistorlar (VT
2
va VT
3
) ning baza-emitter normal kuchlanishlarini R
E2
va R
E3
qarshiliklar
ta’minlab beradi. Тranzistor VT
1
ning osoyishtalik rejimini R
1
va R
2
kuchlanish
bo’lgich va R
E1
qarshiliklar ta’minlaydi.
Ikki signal farqini kuchaytiruvchi qurilma
differensial kuchaytirgich deyiladi.
Chiqishdagi signal xar bir kirish signaliga emas, balki ularning ayirmasiga
bog’likdir. Eng oddiy differensial kuchaytirgich umumiy emitter qarshilik ulangan
ikkita bir xil tranzistor asosida quriladi (6.5-rasm).

118
Kirish kuchlanishlari tranzistorlar (VT
1
va VT
2
) ning baza-emitter o’tishiga
beriladi. Bu kuchlanishlarning ayirmasi bir necha millivoltdan ortmasa,
kuchaytirgich VAХ ning chiziqli qismida ishlaydi. Uning kuchaytirish
koeffitsiyenti 100 ga yaqindir. Chiqish qismilari 1` va 2` dan chiqish kuchlanishi
olinadi. Kuchaytirgichning uzatish koeffitsiyenti:
6.5. – rasm. Oddiy differensial kuchaytirgich sxemasi.
2
1
'
2
'
1
)
(
кир
кир
чик
U
U
U
p
K
−
⋅
⋅
=
(6.31)
Kuchaytirilganda bir xil tranzistorlarni topish juda qiyin. Shu sababdan
mikrosxema asosida tuzilgan differensial kuchaytirgich kaskadlaridan
foydalaniladi. K118UL1 shunday sxemalarning namunasi bo’la oladi. O’zgarmas
tok kuchaytirgichlari asosida turli matematik operatsiyalarni bajaruvchi operatsion
kuchaytirgichlar qurish mumkin. Operatsion kuchaytirgichlar (OK) yuqori
kuchaytirish koeffitsiyenti, katta kirish va chiqish qarshiligi bilan xarakterlanadi.
6.7 - rasm. Operatsion kuchaytirgichlarning sxemasi

119
Operatsion kuchaytirgichlar kirish diffenrensial kuchaytirgichlaridan iboratdir
(6.6-rasm). Kuchaytirgich inventorlovchi (-) va inversion (+) kirishga egadir.
Sxemalarda OK uchburchak tarzidan ifodalanadi (6.6-rasm, a). Signal qaysi
kirishga berilganiga qarab OK inventorlovchi yoki inversion usullarda ulanadi.
Inventorlovchi usulda kirish kuchlanishi OK ning inversion kirishiga
beriladi (4.38-rasm, v), inversion kirish esa nol potensialga egadir.
Kirish toki:
1
0
`
`

Download 2,39 Mb.

1 ... 44 45 46 47 48 49 50 51 ... 73

Download 2,39 Mb.

Pdf ko'rish