|
boshqa chetga chiqishlar sodir bo'lgan vaqtda tizim
Pdf ko'rish
|
| bet | 202/243 | | Sana | 27.11.2023 | | Hajmi | 6,82 Mb. | | #106679 |
Bog'liq Huquqiy informatika (Abdujabbor Muhammadiyev)boshqa chetga chiqishlar sodir bo'lgan vaqtda tizim
asbobi
(sistemali instrument) sifatida qo'llanadigan maxsus dastur mavjud
bo'ladi. Bunday dastur transportda «avariya-halokat sodir bo'lgan
holda, oynani sindiring» degan yozuv bilan joylashtiriladigan
moslamani eslatadi. Bizning mamlakatimizda yaqindagina axborot
xavfsizligi sohasida mutahassislami o'qitib, tayyorlaydigan mar-
kazlar va oliy o'quv yurtlari yaratila boshladi. Ruxsatsiz kirish
tizimni buzish, sindirish natijasida amalga oshirilishi ham mumkin.
Masalan, agar ayrim fayllar ochiq qolgan bo'lsa, u o'ziga tegishli
bo'lmagan ma’lumotlar bankining qismlariga kira olishi mumkin.
Hamma ish shunday sodir bo'ladiki, go'yo bankning mijozi ombor-
da o'ziga ajratilgan xonaga kirib, omborning bitta devori yo'qligini
ko'rib qoladi. Bunday holatda u begona seyflarga kirishi va u
yerda saqlanayotgan hamma narsani o'g'irlashi mumkin.
Ruxsatsiz kirish tushunchasiga «mantiqiy bombalar» dasturiy
ta’minotiga kirishdek xususiy voqealar ham kiritiladi, ular muayyan
www.ziyouz.com kutubxonasi
shartlar bajarilayotgan vaqtda ishlab qoladi va kompyuter tizimini
qisman yoki to'liq, butunlay ishdan chiqaradi.
«Troya oti» deb ataladigan usul begona dasturga uning egasi
tomonidan rejalashtirilmagan yangi funksiyalarni amalga oshirish,
ammo ayni vaqtda uning oldingi ish qobiliyatini ham saqlab
qolishga imkon beradigan komandalami mahfiy ravishda kiritish-
dan iboratdir.
«Troya oti» yordamida jinoyatchilar, masalan, har bir operatsi-
yadan muayyan summani ajratib, o‘z hisobvaraqalariga o'tkazadilar.
Aslida bu ish juda oddiy va oson bajariladi: kompyuter dasturiy
|
| |
