Andijan State Medical Institute Andijon Davlat Tibbiyot Instituti Cellular pathology. Dystrophies. Lecture-2 Cellular pathology. Mitosis pathology. Lecturer. Mamataliyev Avazbek Ro’zuvaevich., Docent, Candidatus Medicinae

Yadroning tuzilishi va hajmi (interfaza, intermitotik yadro) 
birinchi navbatda - yadrodagi DNK miqdoriga va yadroni 
funkstional holatiga bog’liq. 
Proliferastiyalanayotgan hujayralarda, DNK sintezi (G -
faza davrida), yadrodagi DNK tarkibi ikki baravar 
ko’payadi, postmitotik davrda esa aksincha pasayadi. 
Agar DNK sintezidan keyin diploid hujayrada normal 
mitoz yuzaga kelmasa, tetraploid yadrolari paydo bo’ladi. 
Hujayralar yadrosidagi xromosoma to’plamlari sonini 
ko’payishi yoki tetraploidiya va undan yuqoridagi ploidlik 
xolatida poliploidiya sodir bo’ladi
Poliploid hujayralarda yadro kattaligiga, interfazada 
yadrodagi DNK miqdorini oshishi yoki mitotik 
hujayradagi xromosomalar sonini ko’payishi bilan 
namoyon bo’ladi. Qarilikda ko’pgina a’zolarda poliploid 
yadrolar sonini ko’payishi qayd etiladi. Reparativ 
regenerastiya (jigar), kompensator (regenerativ) 
gipertrofiya (miokard) va o’smalarni o’sishida 
poliploidiya yorqin namoyon bo’ladi.
Yadrolarni tuzilishi 
va hajmi

• Aneuploidiyada hujayra yadrosini tuzilishi va hajmi 
o’zgarib, xromosomalarini to’liq bo’lmagan to’plami 
shaklidagi o’zgarishlari kuzatiladi. Aneuploidiya -
xromosoma mutastiyalari bilan bog’liq. Uning namoyon 
bo’lishi (gipertetraploid, psevdoploid, diploid, triploid 
yadrolar) ko’pincha xavfli o’smalarda uchraydi.
• Yadro va yadro tuzilmalarini o’lchamlari, ploidligidan 
qatiy nazar, asosan hujayrani funkstional holati bilan 
belgilanadi. Yadroning funkstional holati undagi
xromatinni tabiati va tarqalishida aks etadi. Oddiy
to’qimalarni diploid yadrolarini tashqi qismlarida
kondensastiyalangan xromatin - teroxromatin, qolgan
qismlarida kondensastiyalanmagan xromatin - evromatin
mavjud. Getero va evromatin yadro faoliyatni turli xil
holatini aks ettiradi; ular "faol bo’lmagan", "faol" deb 
hisoblanadi
•
Transkripstiya - faol joylarini inaktivastiyasini aks ettiruvchi 
euxromatin tuzilmalarini kondensastiyasi (hujayra devorining 
giperxromatozi) patologik hodisa bo’lib, hujayra o’limini 
dastlabki belgisidir. Yadrodagi patologik o’zgarishlar hujayralarni 
shikastlanishlaridagi disfunkstional (toksik) shishida hujayra 
membranasi orqali moddalarni tashilishini sekinlashishi natijasida 
yadro va sitoplazmani kolloid-osmotik holatini o’zgarishlari yuz 
beradi.

Download 2,79 Mb.