kirishib ketadi. Bunday kirishishlar sim m etriya karrasi d e y ila d i. Buxorodagi




Download 6,43 Mb.
Pdf ko'rish
bet24/60
Sana04.12.2023
Hajmi6,43 Mb.
#110757
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   60
Bog'liq
Arxitekturaviy kompozitsiya asoslari (X.Po\'latov va b.)

kirishib ketadi. Bunday kirishishlar sim m etriya karrasi d e y ila d i. Buxorodagi 
S o m o n iy la r maqbarasi t o ‘rt karra sim m etriyaga ega. M aq b ara tarzi gum baz 
c h o ‘q q isid an o ‘tgan aylanish o ‘qi atrofida to'rt karra k irish ish h osil qiladi. 
Jarq o‘rg‘on d agi m inoraning g-arovlari (silin d rsim on sh a k lla ri) o ‘n olti karra 
sim m etriyaga ega. Bu in sh o o td a g ‘arov o ‘n o lti m arta tak rorlan ad i.
Sim m etriyaning xususiy k o ‘rin ish i k o ‘chirm a sim m etriy a d ir. U n d a shakl 
biror o ‘q b o ly ic h a k o ‘chib takrorlanadi. Shakllar orasidagi m a so fa “ k o ‘chish 
davri^ d eb n om lan ad i. K.olc h m a sim m etriy a g a m iso l tariq a sid a masjidlar 
ayvon larid agi ustunlar q atorini y o k i tak rorlan u vch i n a q sh sh ak llarin i kel- 
tirish m u m k in . X ullas, k o ‘c h m a sim m etriy a o d d iy m etrik q atordir.
K o 'c h ish o ‘qi sim m etriy a n in g m urakkab x illa rin i vu ju d ga keltiradi. 
K o ‘c h ish o ‘qi aylanish o lqi b ila n b iriksa, v in ts im o n sim m e tr iy a n in g yor- 
qin m isoli tariqasida masjid m in oralam in g ichidagi zin a la m i keltirish mumkin.
www.ziyouz.com kutubxonasi


Hajmiy-fazoviy shakl bir yoki bir necha tekisliklarda parallel bo‘lmagan 
ko'chish o ‘qlarida hosil bo‘lishi mumkin. Misol tariqasida Toshkentdagi 
“0 ‘zbekiston” mehmonxonasining old tarzini keltirish o ‘rinlidir. Unda kvad- 
rat shakldagi unsurlar o ‘zaro birikib chiroyli panjara hosil qiladi.
Jahon va 0 ‘rta Osiyo arxitekturasida bir inshootning o‘zida simmetriya- 
ning turli xillari qo‘llanilishini kuzatish mumkin. Masalan, Buxorodagi 
Abdulazizxon madrasasining bosh tarzida ko‘p o‘qli simmetriya qo'llanilgan. 
Peshtoq ravog‘idan o ‘tgan o ‘q markaziy bo‘lib, u butun tarzni teng ikki 
qismga taqsimlagan. Markaziy o ‘q ahamiyati gumbazlaming shakllari ham- 
da burchaklardagi guldastalar vositasida mustahkamlanadi. Yon tomoniarida 
esa yordam chi o ‘qlar qo‘llanilgan. Peshtoq ravogMning ichidagi kichikroq 
ravoqlar ko‘chm a simmetriya qo'llanilganligidan dalolat beradi.

Download 6,43 Mb.
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   60




Download 6,43 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



kirishib ketadi. Bunday kirishishlar sim m etriya karrasi d e y ila d i. Buxorodagi

Download 6,43 Mb.
Pdf ko'rish