|
Asbobning o‘zi iste’mol qiladigan quvvat
|
| bet | 3/8 | | Sana | 30.03.2022 | | Hajmi | 268.76 Kb. | | #19116 |
Bog'liq a-6 Dars ishlanma, ochiq dars fizika 1, Dinámik kuchlár tá0siridán mustáhkámlikká Õis«blásh, 19-maruza, Патология, GIO testAsbobning o‘zi iste’mol qiladigan quvvat
Elektr o‘lchash asbobining ishlashi elektr energiyaning sarflanishi bilan bog‘liqdir. Bunda asbobning elektr zanjiri qiziydi. Asbobning quvvat isrofi va uning parametrlari shunday bo‘lishi kerakki, asbob o‘langanda o‘lchash, bajarilayotgan zanjirning ish rejimi o‘zgarmasligi kerak.
Yuqorida aytilganlarni qo‘yidagi ikkita misol bilan tasdiqlaymiz.
1. Aytaylik, R qarshilikli zanjirdagi tokni o‘lchash talab qilinsin (6.1-rasm).
6.1-rasm. 6.2-rasm.
Ampermetr bo‘lmaganda zanjirdagi tok . Ampermetr ulanganda (kalit ajratilgan). Ushbu formulalardan ko‘rinadiki, ya’ni . tok ga tenglashishi uchun rA nol qiymatgacha kamayishi kerak. Shunda . Agar ra qanchalik kichik bo‘lsa, asbobning o‘zi iste’mol qiladigan quvvati shuncha kichik bo‘ladi va ampermetrning o‘lanishidan hosil bo‘ladigan xatolik ham kichik bo‘ladi.
2.Kuchlanishi U300V bo‘lgan zanjirga (6.2-rasm) ikkita qarshilik R120 kOm va R210 kOm ulangan. Voltmetr ulanmagandagi kuchlanish Uab 100 V. qarshiligi Rv10 kOm bo‘lgan voltmetr a va b no‘qtalarga kuchlanishni o‘lchash uchun ulangan a va b nuqtalar orasidagi kuchlanish aniqlansin. U holda
Metodik nisbiy xatolik
Rv qancha katta bo‘lsa, nisbiy xatolik shuncha kichik bo‘ladi va asbob iste’mol qiladngan quvvat ham kichik bo‘ladi.
Zamonaviy o‘lchash asboblarida quvvat isrofi 0,2 dan 6 Vt gacha bo‘ladi.
O‘lchash asbobining daraja qiymati
Asbobning sezgirligi teskari bo‘lgan kattalik asbobning daraja qiymati deyiladi.
(6.3 )
Asbobning daraja qiymati ko‘rsatgichni bir xonaga ko‘chiruvchi o‘lchanuvchi kattalikka teng.
(6.4)
Masalan: 2.5 A tokni o‘lchashda asbob strelkasi 50 xonani (bo‘lakni) ko‘rsatsa, asbobning tokka sezgirligi daraja qiymati:
Asbobning shkalasi o‘lchanayotgan kattalikni hisoblashga mo‘ljallangan. Shkaladagi yozuv ko‘pincha o‘lchanayotgan kattalikni bildiradi. Ba’zan u shkala boshidan olingan xonalar sonini bildiradi. Teng xonali shkalada asbobning darajasi (bir xonasining qiymati) qo‘yidagicha aniqlanadi:
(6.5)
bu yerda Amak–asbobning strelkasi eng katta qiymat olgandagi o‘lchanayotgan kattalik miqdori. N- asbob shkalasidagi xonalarning umumiy soni.
Asbob o‘zgarganda uning strelkasi ko‘rsatayotgan, o‘lchanayotgan kattalik miqdori:
(6.6)
bu yerda n– shkaladagi xonalar soni.
Tekis bo‘lmagan (teng xonali bo‘lmagan) shkalada xonalarning darajalanishi har-xil bo‘ladi. Bu holda asbobning darajasi (6.4) ifodaga asosan topiladi. Ba’zi elektr o‘lchash asboblarida bir nechta o‘lchash chegarasi bo‘lishi mumkin, bunday asboblrga ko‘p chegarali asboblar deyiladi. Ko‘p chegarali asboblarni ishlatishda har bir chegara uchun alohida daraja qiymati aniqlangani ma’qul bo‘ladi.
Masalan, voltmetr 0 dan 15 V gacha va 0 dan 30 V gacha o‘lchash chegarasiga ega bo‘lsin. Umumiy xonalar soni 150 bo‘lsa, daraja qiymati:
Birinchi holda
Ikkinchi holda
|
| |
