|
Kovalent baylanısıwdıń xarakterli qásiyetleri
|
| bet | 19/20 | | Sana | 18.12.2023 | | Hajmi | 0,61 Mb. | | #122832 |
Bog'liq Atomnıń Tomsom modelı| Kovalent baylanısıwdıń xarakterli qásiyetleri
Kovalent baylanısıwdıń xarakterli ózgeshelikleri — bular, jónelislilik, toyınǵanlıq, polyarlanıw, polyarlanıw — birikpelerdiń ximiyalıq hám fizikalıq qásiyetlerin anıqlaydı.
Baylanısıw baǵdarı elementtıń molekulyar dúzilisi hám olardıń molekulasınıń geometriyalıq forması menen baylanıslı. Eki baylanısıw arasındaǵı múyeshler baylanısıw múyeshleri dep ataladı.
Toyınǵanlıq — atomlardıń sheklengen muǵdardaǵı kovalent baylanısıwlar payda etiw qábileti. Atom tárepinen payda etińan baylanısıwlar sanı onıń sırtqı atom orbitalları sanı menen shegaralanadı.
Baylanısıwdıń qutbliligi atomlardıń elektron terisligidegi ayırmashılıqlar sebepli elektron tıǵızlıǵı tegis emes bólistiriliwi menen baylanıslı.
Sol tiykarda kovalent baylanısıwlar qutbsiz hám qutbli (polyar bolmaǵan — diatomik molekula birdey atomlardan (H2, Cl2, N2) ibarat ) bólinedi hám hár bir atomning elektron bultları olarǵa salıstırǵanda simmetrik bólistiriledi. atomlar; qutbli — diatomik molekula hár qıylı ximiyalıq elementlerdiń atomlarınan ibarat hám ulıwma elektron bulti atomlardan birine jıljıydı hám usınıń menen molekulada elektr zaryadınıń bólistiriliwinde assimetriya payda etedi, molekulanıń dipol momentin payda etedi).
Baylanısıwdıń polyarlanıw qábileti sırtqı elektr maydanı, sonday-aq basqa reaksiyaǵa kirisiwiwshi bólekshe tásirinde baǵ elektronlarınıń jılısıwında ańlatıladı. Polarizatsiya elektron jıldamlıǵı menen belgilenedi. Kovalent baylanısıwlardıń qutbliligi hám polyarlanıwı molekulalardıń qutbli reagentlarga salıstırǵanda reaktivligin anıqlaydı.
Elektronlar yadrolardan qanshellilik uzaq bolsa, jıldamlaw boladı.
Biraq, eki márte Nobel sıylıqı bayraqdori L. Pauling aytıp ótkeni sıyaqlı, „ba'zi molekulalarda ulıwma juplıq ornına bir yamasa ush elektron sebepli kovalent baylanısıwlar bar“. Bir elektronlı ximiyalıq baylanısıw molekulyar vodorod ionı H2፩+ de ámelge asıriladı.
Molekulyar vodorod ionı H2+ eki proton hám bir elektrondı óz ishine aladı. Molekulyar sistemanıń birden-bir elektronı eki protonning elektrostatik itilishini qoplaydi hám olardı 1, 06 Å (ximiyalıq baylanısıw uzınlıǵı H2+) aralıqta ustap turadı. Molekulyar sistema elektron bultining elektron tıǵızlıǵı orayı eki protondan Bar radiusı a0 =0, 53 A teń aralıqta jaylasqan hám molekulyar vodorod ionı H2+ simmetriya orayı bolıp tabıladı.
|
| |
