|
Impulsli elektron paramagnit rezonansi
|
| bet | 14/20 | | Sana | 18.12.2023 | | Hajmi | 0,61 Mb. | | #122832 |
Bog'liq Atomnıń Tomsom modelıImpulsli elektron paramagnit rezonansi. Elektron spinlarining dinamikası eń jaqsı impulsli ólshewler menen uyreniledi.[ Ádetde 10 -100 ns uzınlıqtaǵı mikroto'lqinli impulslar Bloch sferasidagi aylanıwlardı basqarıw ushın isletiledi. Spin-pánjere eljirew waqtın inversiyani qayta tiklew tájiriybesi menen ólshew múmkin.
Impulsli NMRda bolǵanı sıyaqlı, Hahn hákis-sesi kóplegen impulsli EPR tájiriybelerinde oraylıq orın tutadı. Tómendegi animatsiyada kórsetilgeni sıyaqlı, tómenlew waqtın ólshew ushın Hahn shesho bólekleniwi tájiriybesinen paydalanıw múmkin. Eki impulsning túrli aralıqları ushın hákis-sadoning ólshemi belgilengenler etiledi. Berinen qayta jóneltirilmagan decoherence ashıp beredi п Puls. Ápiwayı jaǵdaylarda, eksponensial ıdıraw olshenedi, bunıń menen xarakterlenedi T2 waqıt.
Impulsli elektron paramagnit rezonans radiochastotalardagi tolqınlardan paydalanatuǵın elektron yadrolıq qos rezonans spektroskopiyasiga (ENDOR) ótkeriliwi múmkin. Baylanıspaǵan elektronlı túrli yadrolar túrli tolqın uzınlıqlarına juwap bergenliginde sebepli, geyde radio chastotalar talap etiledi. ENDOR nátiyjeleri yadrolar hám juftlashtirilmagan elektron ortasındaǵı baylanısıw rezonansini bergenliginde sebepli, olar arasındaǵı baylanısıwdı anıqlaw múmkin.
Vodorod molekulası.
Vodorod molekulası vodorod (latınsha : Hydrogenium), H — Ximiyalıq elementler dáwirli sistemasınıń birinshi toparına tiyisli ximiyalıq element; atom massası 1, 00797. Ádetdegi sharayatta reńsiz, hidsiz gaz bolıp, ta'mi joq. Metallarga kislotalar tásir ettirilgeninde yonuvchi gaz ajırasıwı 16 - hám 17-ásir ximikleriniń dóretpelerinde kóp eskertip ótiledi. 1766 -jılda ingliz ximiki Genri Kavendish ajıralıp atırǵan gazdı jıynap tekserip, " jalınlanıwshı hawa" dep atadi hám áne sol gaz flogiston bolsa kerek, dep oyladı. 1783-jılda Antuan Lavuaze suwdı analiz hám sintez qılıw jolı menen onıń quramı quramalı ekenin tastıyıq etdi. 1787-jılda bolsa " jalınlanıwshı gaz" ni jańa element dep tariypladi hám oǵan hoz. hydrogene (yun. hydro—suv hám gennao—tug'diraman) atınıń berdi. Orıssha " vodorod" atınıń 1824-jılda M. F. Solovyev usınıs etken.
vodorod tábiyaatda keń tarqalǵan bolıp, Jer qabıqı (litosfera hám gidrosfera ) dagi muǵdarı salmaǵı boyınsha 1%, atomlar sanı boyınsha 16% ni quraydı. Jerde eń kóp tarqalǵan birikpe — suw (salmaǵı boyınsha 11, 19% vodorod ) quramında hám de kómir, neft, tábiyiy gazlar, topıraq, sonıń menen birge, haywan hám ósimlik organizmleri (yaǵnıy beloklar, nuklein kislotalar, maylar, uglevodlar hám b.) quramında ushraydı. vodorod erkin halda júdá kem, tábiyiy gazlarda azǵantay, atmosferada júdá az boladı. Jer átirapında protonlar aǵımı retinde Jerdiń ishki (" proton") radiatsion regionin payda etedi. Keńislik eń kóp tarqalǵan element esaplanadı. Plazma retinde Quyash hám kópshilik juldızlar salmaǵınıń yarımın, juldızlararo ortalıq hám de gaz rayonlıqlarınıń tiykarǵı bólegin quraydı. Bir qatar planetalarda N2 retinde erkin hodda, metan SN4, ammiak NH3, suw N2 O, =SN, =NH, —ON, =SiH, =RN hám b. radikallar retinde ushraydı.
Ápiwayı vodorod eki turaqlı izotop: jeńil vodorod yamasa protiy ('N) hám salmaqli vodorod yamasa deyteriy (2 N yamasa D) lardan ibarat. Tábiyiy birikpelerinde bir atom 2 N ga ortasha 6800 dane 'N tuwrı keledi. Radioaktiv izotopi — oǵada salmaqli vodorod yamasa tritiy (3 N yamasa T) jasalma jol menen alınǵan. Bunıń yarım jemiriliw dáwiri T1/2=12, 262 y. Tábiyaatda tritiy kosmik nurlar neytronlarining tásirinde azotdan payda boladı. Júdá biyqarar izotopi 4 N da alınǵan. vodorod atomı basqa elementlerinikiga salıstırǵanda ápiwayı bolıp, yadro hám bir elektronnan ibarat. Elektrondıń yadro menen baylanısıw energiyası (ionizatsiya potensialı ) 13, 595 ev ga teń.
vodorod málim elementlar ishinde eń jeńili bolıp (hawadan 14, 5 teńdey jeńil), tıǵızlıǵı 0, 0899 g/l (0° hám 1 atm). vodorod — 252, 6° de qaynaydi (suyıqlanadı ) hám — 259, 1° de suyıqlanadı (qotadi). Barlıq gazlar ishinde vodorod eń kóp ıssı ótkezgish bolıp tabıladı (0° hám 1 atmda 4, 16 -10 -* kal/sm sek.grad). vodorod suwda kem eriydi (20° hám 1 atmda 0, 0182 ml/g), lekin metallar (Ni, Pt, Pd hám b.) de, ásirese máwsimdiyda jaqsı eriydi.
Ápiwayı sharayatta molekula jaǵdayındaǵı vodorod aktiv emes, bunday halda tek metallmaslar menen (ftor, nur tásirinde xlor menen de) birika aladı. Qızitilganda kóplegen elementler menen birikadi. Atom jaǵdayındaǵı vodorod molekula jaǵdayındaǵı vodorodqa salıstırǵanda ximiyalıq tárepten júdá aktiv esaplanadı. vodorod kislorod menen suw payda etedi: N2+1/2 O2=N2 O; bunda 68, 3174 kkal/mol ıssılıq ajraladi` (25° hám 1 atm.). Ádetdegi sharayatta reaksiya aste, 550° den joqarıda bolsa jarılıw menen baradı. vodorod -kislorod qospasınıń jarılıw shegaraları 4 ten 92% N2 ge shekem, vodorod -hawa qospasıniki bolsa 4 ten 74% N2 ge shekem (2 kólem N2 hám 1 kólem O, qospası qaldiroq gaz dep ataladı ). vodorod oksidlerden kislorodtı tartıp ala alıwı sebepli kóplegen metallardı qaytarıw maqsetlerinde isletiledi.
CuO+H, =Cu+H2 O; Fe3 O4+4 H>3 Fe+4 H2 OL.galogenler menen galogenvodorodlar payda etedi, mas., N2+S12=2 NS1. Bunda ftor menen jarılıw arqalı, xlor hám brom menen nur yamasa qızdırıw arqalı birikadi, yad menen bolsa tek qızdırılǵanında reaksiyaǵa kirisiwedi. vodorod azot menen birikib, ammiak payda etedi: 3 H, +N2=2 NH3. Altıngugurt menen birikkanda vodorod sulfid payda boladı. Joqarı temperaturada sap haldaǵı uglerod menen birikib, metan beredi. Metallar menen tikkeley birikib, gidridlar payda etedi. H, +2 Li=2 LiH. vodorod dıń uglerod (I)-oksid menen reaksiyası ámeliy áhmiyetke iye bolıp, bunda temperatura, basım hám katalizatorga qaray hár qıylı organikalıq birikpe (mas., formaldegid, metanol hám b.) lar alıw múmkin. To'yinmagan uglevodorodlar vodorod menen reaksiyaǵa aralasıp, to'yingan uglevodorodlarga aylanadı (qarang Gidrogenlash). vodorod birpara elektromanfiy elementler (mas., G', O, N, S, v, S1, S, R) menen vodorod baǵ payda etedi.
Vodorod
Vodorod sanaatda tábiyiy hám yulakay gazlardan, koks gazı hám neftni qayta islewde payda bolıwshı gazlardan alınadı. Elektroliz jolı menen suwdan da alınadı. Metandan suw bug'i yamasa kislorod tásir ettirip alınıwı tiykarǵı jollardan esaplanadı.
|
| |
