Avtoelektron emissiyaning birpara qollanılıw tarawları :
Mikroelektronika: AEE bólme temperaturasında joqarı aǵımlı elektron nurların jaratıw ushın isletiliwi múmkin, bul mikroelektronik qurılmalardı islep shıǵarıw ushın isletiliwi múmkin.
Medicinalıq súwretlew: AEE biologiyalıq toqımalardıń joqarı anıqlıqtaǵı suwretlerin jaratıw ushın isletiliwi múmkin.
Materiallardı qayta islew: AEE joqarı anıqlıqtaǵı materiallardı joq etiw ushın isletiliwi múmkin, bul mikromashinalar hám betti ózgertiw sıyaqlı hár qıylı qosımshalar ushın isletiliwi múmkin.
Avtoelektron emissiya - bul keń kólemli tarawlarda revolyuciya qılıw potencialına iye bolǵan perspektivalı jańa texnologiya. AEE procesi haqqındaǵı túsinikmiz jaqsılanar eken, keleshekte bul texnologiya ushın jáne de kóbirek qosımshalardı kóriwdi kútiwimiz múmkin.
Alfa ıdırash procesi.
Alfa-ıdıraw ( a-ıdıraw ) yadrodıń radioaktiv bólekleniwiniń bir túri bolıp, bunıń nátiyjesinde geliyning eki ese tilsimli yadrosı Ol shiǵarıladı - alfa bóleksi [1]. Bunday halda, yadrodıń massa sanı 4 ke, atom nomeri bolsa 2 ge azayadı. Alfa jemiriliw yarım jemiriliw dáwiri T1/2 hám jemiriliwde payda bolǵan alfa bólektiń knetik energiyası T menen ortalıqta tolıq juwırıw jolı menen xarakterlenedi.
Atom yadrosınıń alfa jemiriliwi
Tiykarǵı jaǵdaydan alfa bólekleniwi tek etarlicha salmaqli yadrolarda, mısalı, radiy-226 yamasa uran-238 de baqlanadı. Alfa radioaktiv yadrolar nuklidlar kesteinde atom nomeri 52 ( tellur ) hám massa sanı shama menen 106 -110 nan baslanadı hám atom nomeri 82 den úlken hám massa sanı 200 den úlken bolsa, derlik barlıq nuklidlar alfa radioaktiv bolıp tabıladı, biraq olar bolıwı múmkin. alfa jemiriliwi hám dominant bolmaǵan ıdıraw rejimi. Tábiyiy izotoplar arasında alfa radioaktivligi kem ushraytuǵın jer elementleriniń bir neshe nuklidlarida (neodimiy-144, samariy-147, samariy-148, evropiy-151, gadoliniy-152), sonıń menen birge, bir neshe salmaqli metallar nuklidlarida (gafniy-174, volfram-180, osmiy-186, platina-190, vismut-209, toriy-232, uran-235, uran-238) hám uran hám toriyning qısqa múddetli ıdıraw ónimleri.
Alfa-jemiriliw yadrolıq kúshler tásirinde barlıq saqlanıw nızamlarınıń orınlanıwı menen júz beredi. Alfa bólekler ózgesheliklerin úyreniw zaryadı Z=2, massa sanı A=4, baylanısıw energiyası e=28 Mev, spini I=0, magnit momenti μ=0 bolǵan yalong'och geliy atomı ekenligin kórsetdi.
Tábiyiy radioaktiv alfa-jemiriliw tek dáwirli sistemanıń aqırındaǵı Z>82 vismutdan keyin jaylasqan salmaqli element izotoplarida baqlanadı. Jasalma túrde nuklonlar sanı A=140 -160 tarawda yotuvchi kemde-kem ushraytuǵın jer elementlerinde de alfa aktiv izotoplar payda etinadilar.
Yadrodıń joqarı qo'zg'aluvchan jaǵdaylarınan alfa bólekleniwi bir qatar kiyim-kenshek nuklidlarda, mısalı, litiy-7 de de baqlanadı. Jeńil nuklidlar arasında alfa-ıdırawdı tiykarǵı jaǵdaydan geliy-5 (a + n ga bóleklenedi), litiy-5 (a + p ), berilliy-6 (a + 2 p ), berilliy-8 (2 a) hám bar basdan keshiredi.-9 (2 a + p ).
Alfa bóleksi yadrolıq kúshler sebepli potencial tosıq arqalı tunnel ótiwin basdan keshiredi, sol sebepli alfa bólekleniwi tiykarlanıp kvant procesi bolıp tabıladı. Tunnel tásiriniń múmkinshiligı tosıq biyikligine eksponent túrde baylanıslı bolǵanı ushın [2], alfa-aktiv yadrolardıń yarımparchalanish dáwiri alfa-bóleksheler energiyasınıń azayıwı menen eksponent túrde ósip baradı (bul fakt Geiger-Nattall nızamınıń mazmunı bolıp tabıladı). Alfa bóleksheleriniń energiyası 2 MeV alfa-aktiv yadrolardıń omiri kosmostıń omirinden sezilerli dárejede asadı. Sol sebepli, ceriyden salmaqlilew tábiyiy izotoplarning kópshiligi principial tárepten bul kanal arqalı bólekleniwi múmkin bolsa -de, olardan tek bir neshesi bunday ıdırawdı belgilegen.
Alfa bólekshediń shaǵılısıw tezligi 9400 km/s ( neodimiy izotopi 144 Nd) den poloniy izotopi ushın 23 700 km/s ge shekem. Ulıwma alǵanda, alfa ıdıraw formulası tómendegishe kórinedi:
Ol izotopi ushın alfa bólekleniwine mısal :
Alfa bólekleniwin klaster bólekleniwiniń ekstremal jaǵdayı retinde kóriw múmkin.
Alfa-yemiriluvchi yadrolar boyınsha tájiriybe juwmaqları :
1) Kóplegen yadrolardan shıǵıwshı a-bólekler energiyası monoxromatik.
2) Ayırım jaǵdaylarda energiyaleri bir-birlerine jaqın bolǵan bir neshe monoxromatik
a-bólekler shıǵarıwadı, buǵan a-jemiriliwdiń názik strukturası dep ataladı
|
