|
Atomnıń Tomsom modelı. Rezerford tajriybesı
|
| bet | 18/20 | | Sana | 18.12.2023 | | Hajmi | 0,61 Mb. | | #122832 |
Bog'liq Atomnıń Tomsom modelıUlıwma kórinis. Derlik tolıq yamasa derlik bos valent qabıǵına iye bolǵan atomlar júdá reaktiv boladı. Kúshli elektronegativ bolǵan atomlar (galogenlerde bolǵanı sıyaqlı ) kóbinese valentlik qabıǵında tek bir yamasa eki bos orbitalǵa iye hám kóbinese basqa molekulalar menen baylanısadı yamasa anionlarni payda etiw ushın elektron aladı. Kúshsiz elektromanfiy atomlar (mısalı, siltiiy metallar) salıstırǵanda kem valentlik elektronlarına iye bolıp, olar kúshli elektronegativ bolǵan atomlar menen ańsat bólistiriliwi múmkin. Nátiyjede, kúshsiz elektron teris atomlar elektron bultini buzadı hám kationlarni payda etedi.
Qáliplesiw. Ionlanıw energiyası tómen bolǵan element atomları (ádetde metall ) turaqlı elektron konfiguratsiyasiga erisiw ushın elektronlardıń bir bólegin bergeninde, ionlı baylanısıw oksidleniw -qaytarılıw reaksiyasınan kelip shıǵıwı múmkin. Bunda kationlar payda boladı. Elektron jaqınlıǵı joqarı bolǵan basqa elementtiń atomı (ádetde metall bolmaǵan ) turaqlı elektron konfiguratsiyasiga erisiw ushın bir yamasa bir neshe elektrondı qabıl etedi hám elektronlardı qabıl etkenden keyin atom anionga aylanadı. Ádetde, turaqlı elektron konfiguratsiyasi s-gruppa hám p-gruppa daǵı elementler ushın ullı gazlardan biri hám d-gruppa hám f-gruppa elementleri ushın bólek turaqlı elektron konfiguratsiyalar bolıp tabıladı. Anionlar hám kationlar arasındaǵı elektrostatik tartısıw kristallografik pánjereli qattı deneniń payda bolıwına alıp keledi, ol jaǵdayda ionlar ózgeriwshen tárzde jaylasadı. Bunday pánjerede ádetde diskret molekulyar birliklerdi ajıratıp bolmaydı, sol sebepli payda bolǵan birikpeler molekulyar xarakterge iye emes. Biraq, ionlardıń ózi quramalı bolıwı múmkin hám atsetat anioni yamasa ammoniy kationi sıyaqlı molekulyar ionlardı payda etiwi múmkin.
Kovalent bog’lanish.
Kovalent baylanısıw (latınsha : co — „birgalikda“ hám vales — „kuchga ega“) — bir jup valentlik (atomning sırtqı qabıǵında jaylasqan ) elektron bultlarınıń bir-birine jabısıp qalıwı (sotsiallashuvi) nátiyjesinde payda bolǵan ximiyalıq baylanısıw. Baylanıstı támiyinleytuǵın elektron bultlar (elektronlar ) ulıwma elektron juplıq dep ataladı.
Kovalent baylanısıw óz-ara tásirinlerdiń kóp túrlerin óz ishine aladı, atap aytqanda s-baǵ, p-baǵ, metall baylanısıw, banan baǵı hám eki elektronlı úsh oraylı baylanıs.
M. Barnning tolqın funksiyasınıń statistikalıq talqinini esapqa alǵan halda, baylaw elektronlardı tabıw múmkinshiligı tıǵızlıǵı molekula yadroları arasındaǵı boslıqta tóplanǵan (1-súwret). Elektron jupning itarilish teoriyasında bul jupning geometriyalıq ólshemleri kórip shıǵıladı. Sonday eken, hár bir dáwir elementleri ushın elektron juplıqtıń málim ortasha radiusı (Å) ámeldegi: neongacha bolǵan elementler ushın 0, 6 ; argongacha bolǵan elementler ushın 0, 75; Kriptongacha bolǵan elementler ushın 0, 75 hám ksenongacha bolǵan elementler ushın 0, 8.
|
| |
