3-mavzu: tabiiy suvlarning umumiy kimyoviy tarkibi

Mahsulot - iqtisodiy faoliyatning ashyolar va xizmatlarda mujassam etilgan natijasi. Uning moddiy-buyum shakli moddiy M. koʻrinishiga ega. Maʼnaviyat sohasida gʻoya, ixtiro va kashfiyotlar, yangi texnologiyalar, i.t.

Uchinchi tip HCO^-₃ SO^2-₄2 Mg² yoki xuddi shunday, Cl^->Na munosabati bo'lishga xarakatlanadi. Genetik jihatdan bu tipdagi suvlar aralashgan va litamorfizasiyalashgan hisoblanadi. Ularga okean, daryo, limanlar, ko'pgina sho'r ko'llar, aksariyat kuchli minerallashgan suvlar kiradi.

To'rtinchi tip suvlar HCO₃=0 munosabati bilan xarakterlanadi, shu sababli bu tipdagi suvlar kislotali (nordon). Shuning uchun gidrokarbonatli suvlar sinfiga bu tip suvlar kirmaydi, va uning suvlari faqatgina sulfat va xlorid sinfning guruhlarda Ca² va Mg² uchraydi, ya'ni bir tip suvlari bo'lmagan joyda. To'rtinchi tipga rudali, konda uchraydigan, botqoq, vulqon, shuningdek kuchli ifloslangan sanoat oqova suvlari kiradi.

Vulqon - Yer poʻstidagi yoriqlar, kanallar orqali lava, issiq gaz, suv bugʻlari va jins boʻlaklarini chiqarib turadigan geologik tuzilma. Vulqon markazida asosiy vulqon kanali joylashgan boʻlib, yuqori mantiyadagi magma havzasidan (magma oʻchogʻi) magma va boshqa vulqon jinslari shu kanal orqali koʻta-riladi.

Ushbu klassifikasiyada sinflar, guruhlar va tiplarni ifodalash uchun simvollar mavjud. Sinf anianga muvofiq simvol bilan ifodalanadi:

Bundan tashqari indeksga mineralizasiya miqdori qo'shiladi. (pastda, 0.1 g/l/ gacha aniqlikda va umumiy qattiqlik (yuqorida, mol/litrda modda ekvivalentining butun birligicha aniqlikda), masalan, (gidrokarbo ikkinchi tip) mineralizasiya 0.4 g/l, qattiqlik 5 mmol/i modda ekvivalenti miqdori, qisqacha olganda, bu suvni shunday nomlash mumkin: gidrokarbonatli kalsiyli ikkinchi tip).

1. 
   Tabiiy suv havzalaridagi jarayonlar haqida umumiy ma’lumot.
   
2. 
   Tabiiy suv havzalarining oksidlanish-qaytarilish jarayonlari.
   
3. 
   Suvdagi biogen elementlar.
   
4. 
   Kimyoviy jarayonlarda suv o‘tlari va bakteriyalarning ishtiroki.
   

1. Kimyoviy birikmalarning xilma-xil shakllari: barcha sinfdagi organik va noorganik moddalar ishtirok etadi. Masalan, metallar tabiiy suv havzalarining o‘zgarmas komponenti hisoblanib, ular gidrosferada oddiy ionlar, gidratlangan ionlar, kompleks va metal organik birikmalar, kollid zarracha va muallaq moddalar ko‛rinishida mavjud.

Metallar (yun. metalleuo - qaziyman, yerdan qazib olaman) - oddiy sharoitda yuqori elektr oʻtkazuvchanligi, issiq oʻtkazuvchanligi, elektr oʻtkazuvchanligi, elektr magnit toʻlqinlarini yaxshi qaytarishi, plastikligi kabi oʻziga xos xususiyatlarga ega boʻlgan oddiy moddalar. M.

2. Kimyoviy jarayonlarga gidrolizning ta’siri va ularda gidratlangan molekulalar va ionlarning ishtiroki. Masalan, temir suvda yashovchi organizmlarning muhim oziq komponenti hisoblanadi, gidrosferada gidrokompleks shaklida Fe³ mavjud.
Fe³ H₂O ↔ FeOH² H ,

FeOH² H₂O ↔ Fe(OH)₂ H

Uslub - tilning inson faoliyatining muayyan sohasi bilan bogʻliq vazifalariga koʻra ajratilishi. Kishilar faoliyatning barcha sohalarida aloqa qilish jarayonida tildagi leksik, frazeologik, grammatik va fonetik vositalarni tanlash va ishlatishda birbirlaridan maʼlum darajada farq qiladilar.

Umumal olganda, gidrosferada turli minerallar bilan sodir bo‛ladigan gidroliz jarayonlari muhim rol o‘ynaydi, bu faqatgina u yoki bu suv tizimining kimyoviy tarkibi nuqtai nazaridan emas, balki uning pH (muhit reaksiyasi) o‘zgarishi nuqtai nazaridan. Shunday ekan, agar mineral (tuz) kuchsiz kislota anionlaridan (H₂S, H₂CO₃, H₃PO₄ va b.q.) va kuchsiz asos kationlaridan (KON, NaOH va b.q.) tashkil topgan bo‛lsa, gidroliz natijasida reaksiya muhiti ishqorli bo‛ladi (pH>7):

Na₂S H₂O ↔ NaHS NaOH,

S^2- H₂O ↔ HS^- OH^-

Minerallarni (tuzlar) gidrolizlanishida, kuchli kislota anionlari (HCl, H₂SO₄, HNO₃ va b.q.) va kuchsiz asos kationlaridan (Al (OH)₃, Zn (OH)₂, NH₄OH va b.q.) hosil bo‛lgan bo‛lsa, muhit reaksiyasi kislotali (pH<7) bo‛ladi:

AlCl₃ H₂O ↔ Al (OH)Cl₂ HCl

Al³ H₂O ↔ Al (OH)² H

Agar mineral (tuz) kuchsiz kislota anionlari va kuchsiz asoslardan hosil bo‛lgan hollarda, gidroliz ohirigacha o‛tadi (biroq birinchi bosqich kabi emas, huddi oldingi holatlarda), reaksiya muhiti bo‛lsa neytralga yaqin (pH≈7) yaqin bo‛ladi:

CH₃COO^-NH₄ H₂O = CH₃COOH NH₄OH

1. Suv aralashmalaridagi kimyoviy reaksiyalari asosan ion almashinish va oksidlanish-qaytarilish. Oksidlanish-qaytarilish reagentlarini umumiy nisbiy tarkibi oksidlanish-qaytarilish (redoks) potensiali miqdorini harakterlaydi. Modomiki, tabiiy suvlarda aralashma kislorod mavjud bo‛lsa, plastinali elektrod potensiali vodorod elektrodi bilan taqqoslaganda ko‛proq to‛g‛ri (polojitelniy) bo‛ladi, demak bunday muhit oksidlovchi harakterga ega bo‛ladi. Redoks – potensial manfiy (teskari) ko‛rsatkichi anaerob suv muhitida ega. Masalan, kislorodning o‛rniga oltingugurt vodorodi ishtirok etsa. Bunday muhit qaytarilish harakteriga ega.

Ion almashinish reaksiya turiga misol qilib rux xlorid aralashmasining natriy gidrooksid bilan reaksiyasini keltirish mumkin:

ZnCl₂ 2NaOH = Zn (OH)₂ 1NaCl

Zn² 2OH^- = Zn(OH)₂

Oksidlanish-qaytarilish reaksiyasiga misol qilib quyidagi reaksiyasini keltirish mumkin:

Cl₂⁰ H₂O = HCl^-1 HCl ¹O,

Bu yerda xlor oksidlovchi va qaytaruvchi sifatida qatnashadi (o‛zi oksidlanish-qaytarilish reaksiyasi). Yodga olamiz, oksidlanish-qaytarilish reaksiyasi deb, zarrachalar bilan bo‛ladigan reaksiyada (atomlar, ionlar, molekulalar) qatnashuvchilar orasida elektronlarni o‛tishida yuz beradigan. Elektronlarni yo‛qotish jarayonida qandaydir zarracha uning oksidlanishi, zarrachaning o‛zi bo‛lsa, elektron beradigan – qaytarilish deyiladi. Elekrtron zarrachalarini birikish jarayoni uning qaytariluvchisi, elektron zarrachalarni qabul qiluvchini – oksidlovchi deyiladi. Shunday ekan, oksidlanish-qaytarilish reaksiyasi (OQR) borishida oksidlovchi qaytariladi, qaytariluvchi bo‘lsa oksidlanadi. OQR ning uchta turi farqlanadi: molekulyararo, ichki molekulyar, o‛zi oksidlanish-qaytarilish. Birinchi turga misol qilib, masalan, atmosferada sodir bo‛ladigan reaksiyalarni ko‛rsatish mumkin:

N₂⁰ 2O₂⁰ = 2N ⁴O₂^-2.

Muvozanat, tabiiy suvlarda karbonat angidridning aralashish jarayoniga muvofiq:

CO₂ (atmosfera) ↔ CO₂ (gidrosfera)
Muvozanat, ko‛mir kislotasini hosil bo‛lishini xarakterlovchi:
CO₂ (aralashma) H₂O ↔ H₂CO₃
Ko‛mir kislotasining dissosatsiyasida jarayonlarning muvozanati:

H₂CO₃ ↔ H HCO₃^-,

HCO₃^- ↔ H CO₃^2-.

Gidrokarbonat va karbonatlar gidrolizi

HCO₃^- H₂O ↔ H₂CO₃ OH^-

CO₃^- H₂O ↔ HCO₃^- OH^-.

Atmosfera va gidrosfera o‛rtasidagi CO₂ almashinishini umumiy holda quyidagi ko‛rinishda ifodalash mumkin:

CO₂ (atmosfera)

↕

CO₂ (gidrosfera) ↔ CO₂ H₂O ↔ H₂CO₃ ↔ H HCO₃^- ↔ 2H CO₃^2-

Mintaqa - Yer yuzasining tabiiy geografik kenglik zonalligining eng yuqori bosqichi. Yer pusti yoki geografik qobiqning biror jihatdan oʻxshash boʻlgan, kenglik boʻylab choʻzilgan nisbatan kambar qismi. M.

Vodorod dunyodagi eng ko'p tarqalgan kimyoviy elementdir. Ammo shu bilan bir qatorda tabiiy suvlarda vodorod miqdori juda ozni tashkil etadi. Faqatgina o'ta nordon suvlarda uning miqdori ko'proq bo'ladi. Vodorod ionlari gidroximik jarayonlarda juda aktiv rol o'ynaydi va barcha tabiiy suvlarda qatnashadi, ya'ni

Н2О

↔

Н ОН-

Suvning aktivligi birga yaqin bo'lib bu konstantani quyidagi ifoda orqali ko'rsatish mumkin.

22⁰ C suvda boshqa ionlar bo'lmasa u toza suv bo'lib neytral reaksiyaga ega bo‘ladi, unda pH=7. Agar pH>7 suv ishqoriy va pH <7 suv nordon bo'ladi.

Shu sababli tabiiy suvlar pH ning qiymatiga asosan yetti guruhga bo'linadi.

1. 
   O'ta nordon suv-рН <3
   
2. 
   Nordon suv – рН =3.....5
   
3. 
   Kuchsiz nordon suv – рН=5.....6,5
   
4. 
   Neytral suv рН=6,5÷7,5
   
5. 
   Kuchsiz ishqoriy suv –рН=7,5÷8,5
   
6. 
   Ishqoriy suv-рН=8,5÷9,5
   
7. 
   O'ta ishqoriy suv рН>9,5
   

Н2СО3

↔

Н НСО3

↔

2Н СО-23