4. Iqtisodiy qism.
Tabiiy muhitning ifloslanishi uning tashkil etuvchi jonli va jonsiz elementlariga butun biosferaga xalq xo’jaligining barcha tarmoqlariga salbiy tasir ko’rsatadi. Oqibatda odamlarning kasallikka chalinishi ko’payadi ish qobiliyati susayadi aholining turmush sharoiti yomonlashadi, biologic resurslarning mahsuldorligi kamayadi, o’simlik va hayvonot dunyosining ayrim turlari harakatiga sabab bo’ladi. Atrof muhitning gaz suyuq va qattiq holatdagi chiqindilar bilan ifloslanishi xalq xo’jaligida 2xil harajatning hosil bo’lishiga olib keladi.
1. Chiqindilarni kamaytirish, oldini olish uchun ketadigan harajatlar.
2. Ifloslantiruvchi chiqindilarni salbiy tasir oqibatida yuzaga keladigan zararni qoplash harajatlari.
Umuman atrof muhitning ifloslanishidan yuzaga keladigan zararni uch turga:Atmosfera, suv havzalarni, yer maydonlarni ekologik holatini buzulishiga ajratish mumkin. Har bir holat uchun iqtisodiy zarar alohida meyorlar va to’lovlardan kelib chiqib hisoblanadi.
Bitiruv malakaviy ishida atrof muhitning ifloslanish darajasi aniqlanib uni kamaytirish tadbirlari ishlab chiqilayotgani uchun ekalogik holat buzilishini iqtisodiy baholash mumkin.
Korxonalardan atmosferaga chiqayotgan chiqiqndilar tasirida atrof muhit ifloslanishini iqtisodiy zarari hisobi.
Atrof muhitning ifloslanishi natijasida yuzaga keladigan miqdori quyidagi formula yordamida hisoblanadi
Z=KxOxfXG
Bu yerda: Z-zarar miqdori,soni
K-o’zgarmas koeffisennt
O-muhitning chiqindilar bilan nisbiy ifloslanish havfi ko’rsatkichi
f-ifloslantiruvchi moddalarning muhitga tarqab ketishini hisobga oluvchi koeffisient
G-manbadan chiqayotgan ifloslantiruvchi moddalrning yillik hajmi
| 