14
Majburiy auditorlik
tekshiruvi
buxgalteriya hisobini yo’lga qo’yish,
qayta tiklash va yuritish;
moliyaviy hisobotni tuzish;
Tashabbus
tarzidagi auditorlik
tekshiruvi
milliy moliyaviy hisobotni buxgalteriya
hisobi xalqaro standartlariga o’tkazish;
xo’jalik yurituvchi subyektlarning
moliya-xo’jalik faoliyatini tahlil qilish;
Nazorat qiluvchi yoki
huquqni muhofaza
qilish organlarining
tashabbusiga ko’ra
o’tkaziladigan
auditorlik tekshiruvi
buxgalteriya hisobi, soliq solish,
rejalashtirish, menejment va moliya-
xo’jalik faoliyatining boshqa masalalari
yuzasidan konsalting xizmati;
auditorlik faoliyatining milliy
standartlarida nazarda tutilgan boshqa
professional xizmatlar
3.Hisobot ma’lumotlarining ishonchliligini, birinchi navbatda, buxgalteriya balansi
(1-shakl), moliyaviy natijalar to’g’risidagi hisobot (2-shakl), shuningdek boshqa
hisobotlarning ishonchliligi va unda keltirilgan ma’lumotlarning haqqoniyligini
tasdiqlash (yoki tasdiqlamaslik) auditorlik xizmatining eng muhim
vazifasi
hisoblanadi.
Ta’kidlash joizki, buxgalteriya hisobotlari buxgalteriya apparati, boshqa iqtisodiy
xizmatlar va korxona bo’limlari, hamda ishlab chiqarish bo’linmalaridagi ko’p
sonli xodimlarning uzoq davom etgan va mashaqqatli mehnatlari natijasi
hisoblanadi. Hisob axborotlari va ular asosida tuziladigan hisobotlarning
ishonchliligi va sifati dastlabki hisobning qanday tashkil etilganligiga,
hujjatlashtirish intizomining qanchalik mustahkamligiga va umuman korxona
hisob siyosatining qay darajada malakali tuzilganligiga ko’p jihatdan bog’liq.
Auditorlik faoliyatini me’yoriy tartibga solish tizimining birinchi (yuqori)
pog’onasida O’zbekiston Respublikasining “Auditorlik faoliyati to’g’risida”gi
qonuni (yangi tahriri) turadi. Ushbu qonun 2021 yil 25 fevralda qabul qilingan
bo’lib, 55 moddadan iborat.
“Auditorlik faoliyati to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikasi
Qonunini amalga
oshirish maqsadida qabul qilingan hukumat qarorlarini ham ushbu tizimning birinchi
pog’onasiga kiritish mumkin. Jumladan, 22 sentyabr 2000 yilda O’z-bekiston
Respublikasi
Vazirlar
Mahkamasining
365-sonli
“Auditorlik faoliyatini
takomillashtirish va auditorlik tekshirishlarining ahamiyatini oshirish to’g’risida”gi
Qaror qabul qilindi.
Shuningdek, ushbu qarorga muvofiq “Majburiy auditorlik tekshiruvi o’tkazishdan
bo’yin tovlaganligi uchun xo’jalik yurituvchi subyektlardan jarima undirish tartibi
to’g’risidagi Nizom” va “Auditorlik faoliyatini amalga oshirish uchun auditorlik
tashkilotlariga litsenziya berish to’g’risidagi Nizom” tasdiqlangan.
Buxgalteriya hisobini yuritish va hisobot tuzish auditorlik
tashkiloti tomonidan
amalga oshiriladigan mikrofirmalarning moliya-xo’jalik faoliyati soliq organlari va
boshqa nazorat organlari tomonidan tegishli auditorlik tashkiloti albatta jalb qilingan
holda tekshiriladi. Bunda moliyaviy hisobotning to’g’riligi uchun auditorlik
tashkiloti javob beradi.
Qarorning 3-bandiga muvofiq O’zbekiston Respublikasi Moliya Vazirligi auditorlik
faoliyatini litsenziyalash maxsus vakolatli davlat organi etib tasdiqlangan va unga
quyidagi funksiyalar yuklatilgan:
➢ o’z vakolatlari doirasida auditorlik faoliyatini tartibga soluvchi me’yoriy
hujjatlarni, shu jumladan auditorlik faoliyatining milliy standartlarini ishlab chiqish
va tasdiqlash;
➢ auditorlik tashkilotlari tomonidan litsenziya talablari va shartlariga rioya
qilinishini nazorat qilish;
➢ auditorlarning respublika jamoat birlashmasi bilan kelishgan holda auditorlar
malaka sertifikatini olish uchun o’qitish dasturlarini va malaka imtihonlari topshirish
tartibini tasdiqlash;
➢ auditorlik faoliyatini amalga oshirishga
berilgan litsenziyaning, auditorlar
malaka sertifikatining amal qilishini to’xtatib turish, to’xtatish va bekor qilish;
➢ malaka sertifikatiga ega bo’lgan auditorlar reestrini va auditorlik faoliyatini
amalga oshirish uchun berilgan litsenziyaga ega bo’lgan
auditorlik tashkilotlari
hisobi-ni yuritish.
Auditorlik tashkilotlari ustav kapitalining eng kam miqdori eng kam oylik ish
haqining kamida 1200 baravari miqdorida belgilangan. Bunda yangidan tashkil
etiladigan auditorlik tashkilotlari davlat ro’yxatidan o’tkazilgan paytdan boshlab bir
yil mobaynida ta’sis hujjatlarida nazarda tutilgan sarmoyasini shakllantirishlari
zarur.
