3-ilova
Tekshiruv chog’ida foydalaniladigan moliyaviy hisobot shakllari
Teks
hi
ru
v ch
og
’
id
a
fo
y
da
la
ni
la
di
-g
a
n m
o
li
y
a
v
iy
hi
so
b
o
t sh
a
k
ll
a
ri
A
buxgalteriya
balansi (1-shakl)
pul oqimlari
to’g’risidagi hisobot
(4-shakl)
moliyaviy natija-lar
to’g’risida hisobot
(2-shakl)
xususiy kapital
to’g’risida hisobot
(5-shakl)
izohlar, hisob-
kitoblar,
tushuntirishla
r
asosiy vositalar
to’g’risida
hisobot
(3-shakl)
124
4-ilova
5-ilova
Asosiy vositalarni inventarizatsiyadan o’tkazish muddatlari
Har ikki yilda bir marta
inventarizatsiyadan
o’tkazilishi shart
Kutubxona fondi har besh yilda bir
marta inventarizatsiyadan o’tkaziladi
Asosiy vositalarga
eskirish hisoblash
usullari va ularning
formulasi
To’g’ri chiziqli
usul
Kumulyativ (yillar
summasi) usuli
Kamayib boruvchi
qoldiq usuli
Ishlab chiqarish usuli
(Boshlag’ich baho –
Tugatish bahosi) /
xizmat muddati
(Boshlag’ich baho – Tugatish
bahosi) / ishlab chiqarish
hajmi
Boshlag’ich baho
– Tugatish
bahosi =
amortizatsiya-
lanadigan baho
(AB
)
(AB * n / N)
n – yillar
(Qoldiq qiymat * yillik eskirish
me’yori*)
*100% / xizmat muddati *2
6-ilova
Belgilangan me’yordan ortiqcha yoki kam hisoblangan
amortizatsiya summasi foyda solig’iga ta’sirini o’rganish
Agar me’yordan ortiqcha
hisoblangan bo’lsa
Agar me’yordan kam
hisoblangan bo’lsa
Soliq to’lagunga qadar foyda
+ doimiy farq summalari
+ vaqtinchalik farq summasi
(me’yordan ortiqcha hisoblangan
amortizatsiya summasi)
= soliq tortiladigan baza
Soliq to’lagunga qadar foyda
+ doimiy farq summalari
- vaqtinchalik farq summasi (belgilangan
me’yordan kam hisoblangan
amortizatsiya summasi)
= soliq tortiladigan baza
Аmortizatsiya ajratmalari hisoblanmaydigan asosiy vositalar
ro’yxati
-
yer uchastkalari;
-
mahsuldor hayvonlar
-
kutubxona fondlari;
-
hokimiyatga tegishli obodonlashtirish inshoatlari;
-
belgilangan tartibda konservatsiya qilingan asosiy vositalar;
-
muzey boyliklari;
-
arxitektura va san’at yodgorliklari;
-
umumiy foydalanishdagi avtomobil yo’llari;
-
to’liq amortizatsiya qilingan asosiy vositalar.
126
7-ilova
Asosiy vositalar ijara (lizing)ga berilishi (olinishi) mumkin
Qisqa muddatli
ijara
Uzoq muddatli
ijara
Lizing (moliyalanadigan
ijara)
Olinganda
Dt 001
Ijara haqi
hisoblanganda
Dt2010
Kt6910
Ijara haqi
to’langanda
Dt6910
Kt5110
Ijara muddati
tugagach
asosiy vosita
qaytarib
berilganda
Kt001
Berilganda
Asosiy
vosita
ijaraga
berilganda
Dt 4810
Dt0920
Kt0120-
0190
Ijara haqi
hisoblangan
da
Dt4830
Kt9550
Ijara haqi
va foiz
olinganda
Dt4830
Dt4810
Kt5110
Olinganda
Asosiy vosita
ijaraga
berilganda
Dt0310
Kt7910 Kt6950
Ijara haqi
hisoblanganda
Dt9610 Kt6920
Eskirish
hisoblanganda
Dt2010 Kt0299
Mulk solig’i
hisoblanganda
Dt9430 Kt6410
Ijara haqi va foiz
olinganda
Dt6920 Dt6950
Kt5110
Berilganda
Asosiy vosita
hisobdan
chiqarilmaydi va
provodka
berilmaydi
Ijara haqi
hisoblanganda
Dt4820 Kt9350
Ijara haqi
olinganda
Dt5110 Kt4820
Ijaradagi asosiy
hisoblanganda
vositaga eskirish
hisoblanganda
Dt2010 Kt0230
Ijaradagi asosiy
vositaga mulk
solig’i
Dt9430 Kt6410
8-ilova
9-ilova
Asosiy vositalar hisobdan chiqarilganda quyidagi uchta
buxgalteriya provodkasi doimiy ravishda beriladi
Boshlang’ich
bahosiga
Dt 9210 Kt
0110-0190
Jamg’arilgan
eskirish
summasiga
Dt 0211-0299
Kt 9210
Qayta baholash bo’yicha
tuzilgan rezerv
summasiga
Dt8510
Kt9210
Аsosiy vositalar hisobdan chiqarishda aniqlangan moliyaviy
natijaning to’g’ri aniqlanganligini tekshirish
Zarar summasiga
Dt 9430 Kt9210
Foyda summasiga
Dt 9210 Kt9310
Agar asosiy vositalar
3 yildan kam muddatda
foylanilgan bo’lsa, hisobdan
chiqarish natijasidan olingan
zarar summasi soliqqa
tortiladigan bazaga
qo’shiladi
Asosiy vositalarni hisobdan
chiqarish natijasida olingan
foyda soliqqa tortiladigan
bazaga qo’shiladi
128
10-ilova
Mavzuni o’zlashtirganlik darajasini tekshirish uchun masalalar
1-masala.“AVS” HJ da aprel oyida kompyuter hisobdan chiqarildi.Balans qiymati
1200000 so’m, eskirish qiymati 300000 som.
Asosiy vositaning sotish qiymati 800000 so’m. XJ buxgalteriyasida unga
quyidagicha provodkalar berildi:
Kompyuterning sotish qiymatiga:
D-t 4890 – 2000000; K-t 9210 – 2000000
Balans qiymati hisobdan chiqarildi:
D-t 9210 - 1200000 K-t 0820 – 1200000
Eskirish qiymati hisobdan chiqarildi:
D-t 0230 - 300000 K-t 4890 – 300000
QQS hisoblab yozildi. QQS= 240000 s.
D-t 9210 - 240000 K-t 6410 – 240000
Topshiriq: Yo’l qo’yilgan xatoliklarni aniqlab, to’g’ri buxgalteriya provodkalarini
bering va auditorlik xulosasini bering.
2-masala “Fayzli” hissadorlik jamiyati sex binosini o’z kuchi bilan qurib,
foydalanishga topshirdi. Qurilishga sarflangan ja’mi xarajat 26592000 so’mni
tashkil qildi va ushbu muomalaga quyidagicha provodka berilgan:
D-t 0120 – “Binolar, inshootlar va uzatuvchi moslamalar”-26592000 s.
K-t 0820 - “Asosiy vositalarni sotib olish” - 26592000 s.
Topshiriq: Yo’l qo’yilgan xatolikni aniqlab, to’g’ri buxgalteriya provodkalarini
bering.
3-masala. “Bobur” XK ni tekshirish chog’ida auditor quyidagi xatoliklarga duch
keldi: Bino xarid qilinib (25000000 so’m),
quyidagicha provodka berilgan:
D-t 0120 - 25000000 ; K-t 5110 – 25000000
Bino balansga qabul qilindi:
D-t 0120 – 25000000; K-t 0820 – 25000000
Transport vositasi bepul olindi:
D-t 0820 K-t 8530
Topshiriq: Yo’l qo’yilgan xatolikni aniqlab, to’g’ri buxgalteriya provodkalarini
bering.
YO’RIQLI TEXNOLOGIK XARITA (o’quv amaliyoti uchun)
Kasb kodi va nomi: 5.32.06.01 - Buxgalter va auditor
O’quv amaliyot nomi: “AUDIT”
8 - Mavzu: Asosiy vositalar auditi.
O’quv amaliyoti mashg’ulotining o’qitish texnologiyasi modeli
Maqsad:. O’quvchilarning asosiy vositalar auditini tashkil etish va o’tkazish,
ularni inventarizatsiya qilish tartibi va asosiy vositalar harakatini buxgalteriya
hisobida to’g’ri aks ettirilganligi doir bilimlarini chuqurlashtirish.
№ Bajariladigan ishlar mazmuni
Moslamalar,
asboblar va
xom – ashyolar
Eskizlar,
chizmalar
, rasmlar
Bajarish
tartibi
1
Asosiy vositalar bilan bog’liq
muomalalarni buxgalteriya hisobida
to’g’ri aks ettirilganligini tekshirish
Grafikli
organayzerlar,
ruchka, qalam
1-ilova
Yozish
2
Asosiy vositalar auditining vazifalari
Grafikli
organayzerlar,
ruchka, qalam
2-ilova
Yozish
3
Tekshiruv chog’ida foydalaniladigan
moliyaviy hisobot shakllari
Grafikli
organayzerlar,
ruchka, qalam
3-ilova
Yozish
4
Asosiy vositalarni inventarizatsiyadan
o’tkazish muddatlari
Asosiy vositalarga eskirish hisoblash
usullari va ularning formulasi
Grafikli
organayzerlar,
ruchka, qalam
4-5-ilova
Yozish
5
Belgilangan me’yordan ortiqcha yoki
kam hisoblangan amortizatsiya
summasi foyda solig’iga ta’sirini
o’rganish. Аmortizatsiya ajratmalari
hisoblanmaydigan asosiy vositalar
Grafikli
organayzerlar,
ruchka, qalam
6-ilova
Yozish
6
Asosiy vositalar ijara (lizing)ga
berilishi (olinishi) mumkin
Grafikli
organayzerlar,
ruchka, qalam
7-ilova
Yozish
7
Asosiy vositalar hisobdan
chiqarilganda quyidagi uchta
buxgalteriya provodkasi doimiy
ravishda beriladi
Grafikli
organayzerlar,
ruchka, qalam
8-ilova
Yozish
130
8
Аsosiy vositalar hisobdan chiqarishda
aniqlangan moliyaviy natijaning
to’g’ri aniqlanganligini tekshirish
Grafikli
organayzerlar,
ruchka, qalam
9-ilova
Yozish
9
Mavzuni o’zlashtirganlik darajasini
tekshirish uchun masalalar
Grafikli
organayzerlar,
ruchka, qalam
10-ilova
Yozish
|
