9-mavzu. Asosiy vositalar auditi.
REJA:
1.Asosiy vositalar auditini tashkil etish tartibi ,o’tkazish ketma-ketligi va
asosiy vositalar auditida foydalaniladigan ma’lumot manbalari.
2.Asosiy vositalar mavjudligi va saqlanishini tekshirish va ularning
dastlabki hisoblarda aks ettirilishini tekshirish.
3.Asosiy vositalarning harakatini buxgalteriyada hisobga olinishini tekshirish.
1. Asosiy vositalar auditini tashkil etish tartibi va o’tkazish ketma-ketligi
Asosiy vositalarni auditorlik tekshiruvidan o’tkazish
mijoz-korxona faoliyati
umumiy auditining bir qismi hisoblanadi. Uning maqsadi buxgalteriya hisoboti
asosiy vositalar bo’limining ishonchliligi to’g’risida fikr shakllantirish va korxonada
asosiy vositalar bilan bog’liq muomalalarni hisobga olish hamda soliqqa tortish
uslubiyotini tashkil etishning O’zbekiston Respublikasida amal qilayotgan me’yoriy
hujjatlarga muvofiqligini aniqlashdan iborat. .
Auditor asosiy vositalar auditini boshlashda xo’jalikka
kelishi bilan birinchi
navbatda quyidagilarni aniqlashi zarur:
• korxonaning asosiy vositalar hisobini tashkil qilish bo’yicha tekshirilayotgan
hisobot davridagi hisob yuritish siyosati, uning o’tgan hisobot davridagiga nisbatan
o’zgarishi bilan tanishish;
• asosiy vositalarning so’nggi invetarizatsiya(ashyoviy ro’y-xat)dan o’tkazilishi va
uning natijalarini aniqlash;
• asosiy vositalarni so’nggi qayta baholash materiallari va ularning hisobda aks
ettirilishi bilan tanishish. Bunda auditor O’zbekiston Respublikasi Moliya Vazirligi,
Makroiqtisodiyot
va statistika vazirligi, O’zbekiston Respublikasi Davlat mulk
qo’mitasining tegishli me’yoriy hujjatlariga muvofiq korxona balansida turadigan
va qayta baholangan asosiy vositalar tiklanish qiymati bo’yicha aks ettirilishini
nazarda tutishi lozim.
• korxonada asosiy vositalarni hisobdan chiqarish bo’yicha
doimiy komissiya
tashkil etilishi: asosii vositalarni foydalanish joylarida saqlash uchun javobgar
shaxslar haqida buyruk (farmoyish) ning mavjudligini tekshirish, shuningdek, ular
bilan shaxsan to’la moddiy javobgarlik to’g’risida shartnomalar tuzilganligini
aniqlash;
• tadbirkor sifatida ro’yxatga olingan va ro’yxatga
olin-magan yuridik hamda
jismoniy shaxslar bilan asosiy vositalar ijarasi bo’yicha tuzilgan shartnomalarni
o’rganish:;
• buxgalteriyada asosiy vositalar kartotekasi (AV-6 va AV-8 shaklidagi inventar
kartochkalar) va komp’yuterda yoki qo’lda baja-riladigan variantdagi aniq inventar
ro’yxati (AV-9 shakl) yuri-tilishiga ishonch hosil qilish lozim;
116
• ishdan bo’shab ketgan moddiy javobgar shaxslar haqida ma’lumotlar (buyruqlar,
xodimlar ro’yxati)ni o’rganish ;
• asosiy vositalar hisobini yuritish qoidalari bayon qilin-gan amaldagi me’yoriy
hujjatlar va asosiy vositalar hisobiga doir yagona shakldagi (unifikatsiyalangan)
idoralararo dastlabki hujjatlarning shakllari bilan korxona buxgalteriyasi qay dara-
jada ta’minlanganligini aniqlash.
Shu tarzda olingan ma’lumotlar auditorga mazkur
korxonada asosiy vositalar
hisobining tashkil etilishi haqida umumiy tasavvurga ega bo’lish imkonini va
tekshiruvda maxsus e’tibor berish lozim bo’lgan masalalarni aniqlashga yordam
beradi.
