|
II.modul. Avtomatlashtirishning pnevmatik va gidravlik texnik vositalari
|
| bet | 3/52 | | Sana | 15.02.2024 | | Hajmi | 10,89 Mb. | | #157074 |
Bog'liq УМК узб АТВ 2020II.modul. Avtomatlashtirishning pnevmatik va gidravlik texnik vositalari.
2-MAVZU. Avtomatik rostlash tizimlarini pnevmatik va gidravlik vositalar asosida tuzish tamoyillari. (4s)
Reja:
1. Avtomatlashtirishning pnevmatik vositalari haqida umumiy ma’lumotlar
2. Avtomatik rostlash tizimlarini pnevmatik vositalari
3. Avtomatlashtirishning gidravlik vositalar asosida tuzish tamoyillari.
4. Integral (I-regulyatorы), proporsional (P-regulyatorы), proporsional-integralыe (izodromnыe, PI-regulyatorы), proporsional-differensial (PD-regulyatorы), proporsional-integral-differensial (PID-regulyatorы).
Avtomatlashtirishning texnik vositalari (APV,PSA) siqilgan havo energiyasini vo‘llovchi texnik qurimlar va asboblarni ifodalaydi. APV yongin va portlashga xavfsiz, agressiv muxit sharoitlarida ishlashda, elektromagnit ta’sir va harorat o‘zgarishlariga yuqori ishonchlikka ega;ekspluatatsiyada ancha oddiy. APVning kamchiliklariga quydagilar tez harakatlanmaslik,pnevmo signalni kichik tezlikda uzatish, ( Tovushning havodagi tezligiga yaqin); yuqori aniqlikdagi hisoblash qurilmasini yasashning murakkabligi; ko‘p energiya istemoli.bundan kelib chiqadiki, APVlar vaqt doimiysi 10-30s kam bo‘lmagan inersion boshqarish obektlarini avtomatlashtirish uchun qo‘llaniladi; Quydagi boshqarish sistemalarida pnevmo aloqalarning maksimal uzunligi 250-300m.
Pnevmatik sistema – bu shunday sistemaki, bunda energiya uzatuvchi sifatida berilgan bosim ostidagi gazdan foydalaniladi. Ushbu sistemalarning nomlanishi grekcha rpeitn so‘zidan olingan bo‘lib, shamol va nafas olish degan manoni bildiradi.
Pnevmatik sistemalar boshqa avtomatlashtirish vositalari orasida mustahkam o‘rin egallagan. Elektrik, elektron, gidravlik vositalarning ustunligi shundaki, birinchi o‘rinda mexanik va elektromagnit tasirlarga turg‘unligi, narxining arzonligi, yong‘in va portlash xavfi bor joylarda ishlatish mumkinligi.
Pnevmatik vositalar avtomatikaning ko‘p sohalarida keng qo‘llanilmoqda. Masalan oziq-ovqat, tibbiyot va robototexnikada.
Pnevmatik sistemalarning asosiy xarakteristikalaridan biri gazlarning siqilish darajasi.Ushbu fizik hodisa natijasida sistemaning parametrlari teskari tasir etishi mumkin, uning qiymatiga bog‘liq bo‘lib qoladi.Masalan pnevmatik yuritmalarda quydagi tuzilish boshqarishni kamayishiga olib keladi. Amortizatsiya qurilmalari uning funksional qullashni oshiradi.
Pnevmatik tizimlarning asosiy tavsiflaribar biri ularda qo‘llanladigan gazlar qisilishidir. Bu fizik hodisaning natijasi tizim parametrlariga uning vazifasiga qarab musbat va manfiy ta’sir kursatishi mumkin. Masalan pnevmatik yuritgichlarda boshqarilish yomonlashadi, amartizatsiya qurilmalarida ularni funksiona qo‘llanilishi kengayadi.
Pnevmatikadan foydalanishning asosiy sabablaridan biri –temperaturaning katta diapazonida gazlardan foydalaninsh mumkinligi.
Pnevmatikaning keng qo‘llanilishinig asosiy sabablari gazlar qo‘llanilayotgan haroratning diapazoni kengligi.
Gaz ko‘rinishidagi geliy suyuq azot va kislorodning haroratlarida gidravlik suyuqlik qotisha boshlaydi yoki juda yuqori ishqalanishga ega
Gazlar 500 0 S yuqori haroartda xam qo‘llanilishi mumkin. Bunday haroratlarda elektr tizimlar buziladi, gidravlik suyuqlik buglanadi yoki bo‘linib ketadi. Ayrim keramik pnevmoklapanlar 3000 0 S gacha ishlaydi. Pnevmoavtomatikaning umumlashgan qulayliklari.
Tablitsa 2
Kamchiligi
|
Tushuncha
|
Qisilgan havoni ishga tayyorlash
|
Qisilgan havo pnevmokurilmadagi suvning qattiq va kondesati borligi sababli tez eyilishga qarshi yaxshi tayyorlangan bo‘lishi kerak.
|
Havoning qisilishi
|
Qisilgan havo pnevmoqurilmaning chiqish zvenosida doimiy va bir xil tezlik bo‘lishiga imkon bermaydi.
|
Kuchayish bo‘yicha cheklangan
|
Qisilgan havo faqat aniqlangan bosim uchun iqtisodiy samadordir, bu esa uni kuchayshini 50000 P diapazongacha chegaralaydi.
|
Tezlanish va uzoq ta’siri cheklanganligi
|
Qisilgan havoni ta’sir uzoqligi bir necha yuz metr, tezligitovush tezligi bilan chegaraladi.
|
SHovqin darajasi
|
Havoni to‘g‘ridan to‘g‘ri atmosferaga chiqarishda kuchli shovqin hosil bo‘ladi
|
APV konstruksiyalash tamoyillari
Seriyali APVlar siljish va kuchlarni kompensatsiyalash tamoiyilida quriladi.
Siljishni kompensatsiyalash tamoyilida kurilgan APV kurilmalar va asboblar, mexanik rыchak, tortish va boshqa elementlarga ega va pnevmosignallarni chiziqli siljitish o‘zgartirgichlariga asoslangan. Bunday kurilmalar murakaab mexanik qismga ega va past kuchaytirish koeffitsienti va eksplutatsion ishonchlilikka ega. Komensatsiyalash tomoyili 40-50 yillarda, 70-80 yillarda o‘rnatilgan rostlagichlarni yaratishda qo‘llanilgan.
Komensatsiyalash tomoyiliga asoslangan APV kurilmalari bosimna kuchga o‘zgartigichlar va membranali komparatorlardan tuzilgan. Bunday kurilmalarda mexanik qismlar, kichik siljish sezgir elementlari va katta kuchaytirish koeffitsientalaridan xoli.
APVni konstruktiv shakllantirish. APV agregatlashda 4ta shartli darajasiga ega : elementli, modulli; appartali va blokli APVda element deganda konstruktiv tugallangan oddiy bir operatsiyani (kuchaytirish, ko‘shish, o‘zgartirish) bajarishga mo‘ljallangan konstruksiya tushuniladi. Elementlar shartli oddiy va murakkab sinflarga sinflanadi. Oddiy elemntlar (drossellar, sigimlar, membranalar, prujinalar) mustaqil qiymatga ega emas, ular murakkab elementlarni (pnevmokamera, kuchaytirgichlar,rele) konstruksiyalashda qo‘llaniladi.
|
| |
