Elektrolit sathi d iam etri 3—5 mm
b o ‘lgan shisha naycha yordam ida o ‘lcha-
nadi (2.1-rasm). Elektrolit sathi m e’yo-
ridan yuqori bo‘lmasligi kerak. Aks holda
avtomobil harakati davom ida elektrolit
sachrashi va to ‘kilishi m um kin. Elektro
lit sachragan avtomobil detallari kuchli
korroziyaga
uchraydi, elektr o ‘tkazgich-
larning izolatsiyasi yemiriladi. Elektrolit
sachragan detallarning yuzalarini 5 % li
kalsiy soda yoki n a sh a tir spirti bilan
tozalanadi.
Akkumulatorlardagi elektrolit sathini
2.1-rasm. Elektrolit
m e’yoriga keltirish uchun, odatda, faqat
sathini o‘lchash.
distillangan suv quyiladi. Ba’zi hollarda
istisno tariqasida toza yom g‘ir yoki qor
suvini ham quyish m um -
kin. Ammo elektrolit sathini pasayishiga uni sachrashi yoki to ‘kilishi
sabab bo‘lganligi aniq bo ‘lsa, akkum ulatorga zichligi mos keladi-
gan elektrolit quyiladi. Elektrolit sathini tekshirish va m e’yoriga
keltirish har 1-texnik xizmat ko‘rsatish (1 -T X K ) vaqtida, lekin
har 15 kunda bir m arta amalga oshirilishi zarur. Y ozning issiq kun-
larida esa bu ish har 5—6 kunda bajarilishi kerak.
Akkum ulatorlar batareyasini toza holatda saqlash zarur. Akku-
mulatorning ustki qopqog‘ida to ‘plangan kir, nam lik, musbat va
manfiy chiqish qisqichlari orasida tok o ‘tk azu vch i k o 'prikcha-
larni hosil qiladi va ular orqali o ‘tgan tok o ‘z - o ‘zidan razryadla-
nish jarayonini tezlashtiradi. Shuning u c h u n elektrolit sathini
tekshirish bilan birga batareyaning ustki qism ini a w a l 5 %
li soda
eritmasi bilan tozalash, so‘ngra latta bilan yaxshilab artish tavsiya
qilinadi. Elektrolit sathi tekshirilganda, albatta, akkum ulatorning
shamollatish teshiklarini ham tozalash kerak. C hunki sham ol-
latish tirqishlarining ifloslanishi va berkilib q o lishi, akkuniulator
bankasida yig‘iladigan gazlarning
bosimini oshib ketishiga, nati-
jada, mastika yoki banka devorlarida darz hosil b o ‘lishiga olib ke-
ladi. Ba’zi hollarda akkum ulator bankasi ichidagi elem entlarda
yuzaga kelgan uchqun ta ’sirida kislorod va v o d o ro d aralashmasi
portlash hollari ham m a’lum.
A kkumulatorlar batareyasining chiqish elektrodlari va ularga
ulangan o ‘tkazgich qisqichlarining korroziya b o 'lish i natijasida
ular o ‘rtasidagi o ‘tish qarshiligining qiym ati o rtib ketishi mumkin.
Zaryad va razryad jarayonlarida tok m iqdori katta bo‘lmaganligi
sababli bu q arsh ilik n in g ta ’siri un ch alik sezilm asa-da, am m o
startyor rejim id ag i tokning k atta q iy m atlarid a bu qarshilikda
kuchlanishning pasayishi ancha sezilarli b o ‘ladi
va ishga tushirish
tizim ining ish qobiliyatini susayishiga olib keladi. Bu hodisaning
oldini olish m aqsadida chiqish elektrodlari va qisqichlarni m un-
tazam ravishda tozalab turish, texnik vazelin surish tavsiya etiladi.
A k ku m ulato rlar bankasining chiqish elektrodlari va qisqichlar
orasidagi o ‘tish qarshiligidagi kuchlanishni pasayishini vaqt-vaqti
bilan tekshirib turish va faqat zarurat b o ‘yicha elektrod va qisqich
larni tozalash ishlarini amalga oshirish yaxshi natija beradi. Bu
birinchi to m o n d a n ortiqcha m ehnat sarfini kamaytirsa, ikkinchi-
dan ak k u m u lato rn in g chiqish elektrodlarini
m uddatidan oldin
yeyilib ketishining oldini oladi.
0 ‘tk azgichlarni akkum ulator batareyasidan ajratishda, avval
manfíy elektrodga ulangan qisqichni yechib olish kerak. Ulash
jarayonida esa bu qisqich oxirgi navbatda ulanadi. Bu ketm a-ket-
likka rioya qilish ak k u m u latorlar batareyasini avtom obil bort
zanjiridan ajratish va ulash jaray o n larid a tasodifiy qisqa tu ta -
shuvlarning old in i oladi. Chiqish elektrodida mahkam o ‘tirgan
qisqichni o ‘tkazgich yordam ida kuch bilan silkash, tagiga otvyortka
tiqib k o ‘tarish
yoki uni urib chiqarish
yo‘li bilan yechishga urinishlarga y o ‘l
q o ‘yib bo‘lmaydi. 0 ‘tkazgich qisqichini
chiqish elektrodidan yechib olish uchun
m axsus ajratg ich (syom nik) ishlatish
maqsadga muvofiq b o ‘ladi (2.2-rasm ).
0 ‘tkazgich qisqichini chiqish elektro-
diga m ahkam lashda 2.3-rasm da ko‘rsa-
tilgan xatolik b o ‘lmasligi kerak.
A k k u m u latorlar batareyasini avto-
mobilga m ahkam lash m oslam alarining
bo‘shab qolishiga yo‘l q o ‘ymaslik kerak.
H ar texnik xizmat ko'rsatish jarayonida
akk um ulatorlar batareyasini m ah k am
lash gaykalarini
ehtiyotkorlik bilan tor-
2.2-rasm. Batareyaning
^ib
yish lozim. M ahkamlash mosla-
chiqish elektrodidan
masi gaykalarini
