N o to 'e 'ri
To'g'ri
2.3-rasm. 0 ‘tkazgich
qisqichining holati.
A k k u m u la to rlar b atareyasini
doim o zaryadlangan holda ishla-
tish va saqlash ularni uzoq m ud-
dat davom ida samarali ishlashini
ta ’minlaydi.
K atta tok bilan chu -
qur razryad qilish hollari akkum u-
latorlar batareyasining umrini qis-
qartiradi. H ar bir zaryad-razryad
siklida plastina panjaralaridagi ak
tiv m od dalarnin g m a’lum qism i
to ‘kiladi va bankaning pastki qis-
miga tushadi. Bu o ‘z
navbatida si-
g‘imning kamayishi va akkum ula-
to rn in g ta v sifn o m asi y o m o n la-
shuviga olib keladi. Uzoq m uddat
razryadlangan holda qolgan ba-
tareya plastinalari sulfatlanish na-
tijasida
ishga yaroqsiz holga kelib
qoladi. Plastinalarning sulfatlanish
hodisasi ushbu b o ‘limning oxirida
batafsil ko‘riladi. Qish paytida elek-
trolit zichligining yuqori b o ‘lishi
uni muzlab qolishdan saqlaydi.
A kkum ulatorlarning razryad-
langanlik darajasini ikki yo‘l bilan
aniqlash mum kin: elektrolit zich-
ligi va ak k u m u lato r kuchlanishi
orqali.
A kkumulatordagi elektrolit
zichligi, o d a td a , areo m etr yoki
zichlik o ‘lchagich bilan o ‘lch a-
nadi. Elektrolit zichligini areom etr (2.4-rasm ,
a) bilan o ‘lchash
uchun uning noksim on rezinali so ‘rg‘ichi (1) siqiladi va n ay ch a -
sini (5) ak k um u lator bankasiga tu sh irilad i. S o‘ngra asta-sek in
so‘rg‘ichni b o ‘shatib densim etr (3) qalqib chiqqunga q ad ar p i-
petkaga (2) elektrolit so‘riladi. S h u n d an
keyin naychani ak k u -
m ulatordan chiqarm asdan elektrolitning mavjud haroratdagi z ic h
ligi o lc h a n a d i. Elektrolitni zichligini haroratga bogiiqligini h i-
sobga olib, uni quyidagi ifoda yordam ida 25°C ga keltiriladi:
2.4-rasm.
Elektrolit zichligini
o‘lchash asboblari:
a —
areometr;
b —
zichlik
oichagichi.
P l5 ° C
P o 'lc h .
0,7 (2 5
t),
bu yerda,
p2yc — elektrolitning 25°C ga keltirilgan zichligi, kg/m 3;
Poich. — elektrolitning mavjud haroratda o ‘lchangan zichligi, kg/m 3;
í — elektrolitning m avjud harorati, °C.
A k ku m ulatorning razryadlanganlik darajasi quyidagi ifoda
yordam ida hisoblanadi:
D = P,z ~
P2S -100%,
Ptz ~ Ptr
bu yerda,
Dp — akkum ulatorning
razryadlanganlik darajasi, %;
P,z — elektrolitning akkum ulator to ‘la zaryadlangandagi zichligi,
k g /m 3;
P,r — elektrolitning akkum ulator to ‘la razryadlangandagi
zichligi, kg/m 3.
0 ‘rta Osiyoning iqlim sharoiti uchun yil b o ‘yi p = 1 ,25 — 1,27 •
103 kg/m 3, P,r= l ,0 9 — 1,1 1 1 0 3 kg/m 3 qiymatlarga teng qilib olinadi.
Zichlik oM chagichning (2.4-rasm,
b) plastmassadan tayyorlan-
gan qobig‘i (6) ichiga massasi turlicha b o ‘lgan qalqovichlar (7)
joylashtirilgan. H ar b ir qalqovich to ‘g ‘risiga unga to ‘g‘ri keladi-
gan zichlik qiym ati yozilgan. Elektrolit zichligini o ‘lchash uchun
noksim on rezinali s o ‘rg ‘ich (1) yordam ida
zichlik oMchagich
qobig‘i ichiga elektrolit so ‘riladi. Elektrolitning zichligi, yuqoriga
ko‘tarilib chiqqan qalqovich orqali aniqlanadi.
A k k u m u la to rla r b a ta re y a s in in g ra z ry a d la n g a n lik d a ra ja -
sini kuchlanish orqali aniqlash uchun Л Э -2, Л Э -3 belgili yuk-
lam a sanchqilari yoki Э -108, Э-107 (ele-
m entlararo tutashtirgichlari yashirin bo‘l-
gan um um iy q o p q o q li a k k u m u la to rla r
batareyasi uchun)
belgili akkum ulator si-
n ov asboblari ish latilad i. Э -108 belgili
ak k u m u lato r sinov asbobi, sig‘imi 40—
190A /soat boMgan akkum ulatorlar bata
reyasining ishga yaroqliligini tekshirish
im konini beradi. Tekshirishni boshlashdan
avval, sinov asbobidagi kontakt gaykalar
yordam ida akkum ulator sig'imiga
mos ke-
ladigan yuklama qarshiliklari zanjirga ula-
nadi. Tekshirish vaqtida sinov asbobi oyoq-
ch alarin ing uchi ak k um ulatorning tash-
