Avtomobil elektr jihozlarini ishlatish, diagnostika qilish va

N o to 'e 'ri
To'g'ri
2.3-rasm. 0 ‘tkazgich 
qisqichining holati.
A k k u m u la to rlar b atareyasini 
doim o zaryadlangan holda ishla- 
tish va saqlash ularni uzoq m ud- 
dat davom ida samarali ishlashini 
ta ’minlaydi. K atta tok bilan chu - 
qur razryad qilish hollari akkum u- 
latorlar batareyasining umrini qis- 
qartiradi. H ar bir zaryad-razryad 
siklida plastina panjaralaridagi ak­
tiv m od dalarnin g m a’lum qism i 
to ‘kiladi va bankaning pastki qis- 
miga tushadi. Bu o ‘z navbatida si- 
g‘imning kamayishi va akkum ula- 
to rn in g ta v sifn o m asi y o m o n la- 
shuviga olib keladi. Uzoq m uddat 
razryadlangan holda qolgan ba- 
tareya plastinalari sulfatlanish na- 
tijasida ishga yaroqsiz holga kelib 
qoladi. Plastinalarning sulfatlanish 
hodisasi ushbu b o ‘limning oxirida 
batafsil ko‘riladi. Qish paytida elek- 
trolit zichligining yuqori b o ‘lishi 
uni muzlab qolishdan saqlaydi.
A kkum ulatorlarning razryad- 
langanlik darajasini ikki yo‘l bilan 
aniqlash mum kin: elektrolit zich- 
ligi va ak k u m u lato r kuchlanishi 
orqali. A kkumulatordagi elektrolit 
zichligi, o d a td a , areo m etr yoki 
zichlik o ‘lchagich bilan o ‘lch a- 
nadi. Elektrolit zichligini areom etr (2.4-rasm , a) bilan o ‘lchash 
uchun uning noksim on rezinali so ‘rg‘ichi (1) siqiladi va n ay ch a - 
sini (5) ak k um u lator bankasiga tu sh irilad i. S o‘ngra asta-sek in
so‘rg‘ichni b o ‘shatib densim etr (3) qalqib chiqqunga q ad ar p i- 
petkaga (2) elektrolit so‘riladi. S h u n d an keyin naychani ak k u - 
m ulatordan chiqarm asdan elektrolitning mavjud haroratdagi z ic h ­
ligi o lc h a n a d i. Elektrolitni zichligini haroratga bogiiqligini h i- 
sobga olib, uni quyidagi ifoda yordam ida 25°C ga keltiriladi:
2.4-rasm.
Elektrolit zichligini 
o‘lchash asboblari:
a —
areometr; 
b —
zichlik 
oichagichi.
P l5 ° C  
P o 'lc h . 
0,7 (2 5
t),

bu yerda, p2yc — elektrolitning 25°C ga keltirilgan zichligi, kg/m 3; 
Poich. — elektrolitning mavjud haroratda o ‘lchangan zichligi, kg/m 3; 
í — elektrolitning m avjud harorati, °C.
A k ku m ulatorning razryadlanganlik darajasi quyidagi ifoda 
yordam ida hisoblanadi:
D = P,z ~ P2S -100%,
Ptz ~ Ptr
bu yerda, Dp — akkum ulatorning razryadlanganlik darajasi, %; 
P,z — elektrolitning akkum ulator to ‘la zaryadlangandagi zichligi, 
k g /m 3; P,r — elektrolitning akkum ulator to ‘la razryadlangandagi 
zichligi, kg/m 3.
0 ‘rta Osiyoning iqlim sharoiti uchun yil b o ‘yi p = 1 ,25 — 1,27 • 
103 kg/m 3, P,r= l ,0 9 — 1,1 1 1 0 3 kg/m 3 qiymatlarga teng qilib olinadi.
Zichlik oM chagichning (2.4-rasm, b) plastmassadan tayyorlan- 
gan qobig‘i (6) ichiga massasi turlicha b o ‘lgan qalqovichlar (7) 
joylashtirilgan. H ar b ir qalqovich to ‘g ‘risiga unga to ‘g‘ri keladi- 
gan zichlik qiym ati yozilgan. Elektrolit zichligini o ‘lchash uchun 
noksim on rezinali s o ‘rg ‘ich (1) yordam ida zichlik oMchagich 
qobig‘i ichiga elektrolit so ‘riladi. Elektrolitning zichligi, yuqoriga 
ko‘tarilib chiqqan qalqovich orqali aniqlanadi.
A k k u m u la to rla r b a ta re y a s in in g ra z ry a d la n g a n lik d a ra ja - 
sini kuchlanish orqali aniqlash uchun Л Э -2, Л Э -3 belgili yuk-
lam a sanchqilari yoki Э -108, Э-107 (ele- 
m entlararo tutashtirgichlari yashirin bo‘l- 
gan um um iy q o p q o q li a k k u m u la to rla r 
batareyasi uchun) belgili akkum ulator si- 
n ov asboblari ish latilad i. Э -108 belgili 
ak k u m u lato r sinov asbobi, sig‘imi 40— 
190A /soat boMgan akkum ulatorlar bata­
reyasining ishga yaroqliligini tekshirish 
im konini beradi. Tekshirishni boshlashdan 
avval, sinov asbobidagi kontakt gaykalar 
yordam ida akkum ulator sig'imiga mos ke- 
ladigan yuklama qarshiliklari zanjirga ula- 
nadi. Tekshirish vaqtida sinov asbobi oyoq- 
ch alarin ing uchi ak k um ulatorning tash- 

Download 3,92 Mb.