|
Avtotransport vositalari servisi asoslari
|
| bet | 88/162 | | Sana | 13.05.2024 | | Hajmi | 9,4 Mb. | | #228444 |
Bog'liq avtotransport vositalari servisi asoslari (1)AKB da elektrolit sathining tez pasayib ketishi
AKB monobloki shikastlangan
|
Monoblokda teshilishlar bor
|
AKB monobloki ta’mirlanadi yoki
almashtiriladi.
|
Generatordan me’yordan ortiq kuch-lanish bilan AKB o’ta
zaryadlanishi
|
Generator chiquvidagi kuchlanish me’yordan ortiq
|
Kuchlanish rostlagich yoki generator ta’mirlanadi
|
AKB tiqini zichlanmagan
|
Tiqinning buralishi
tekshiriladi
|
Tiqinni zich burash bilan nosozlik
bartaraf etiladi
|
AKB tiqinidagi chaqmoqollatuvchi teshiklar orqali elektrolitning sachrashi
|
Me’yordan ortiq zaryad toki
|
Generator qurilmasi
nosozligi tekshiriladi
|
Kuchlanish rostlagich ta’mirlana-di
yoki yangisiga almashtiriladi
|
AKB har xil qutbli elektrod-
larning qisqa tutashuvi
|
Nosoz AKB da
kuchlanish bo’lmaydi
|
AKB ta’mirlanadi
|
AKB zaryadlanmaydi
|
Generator qurilmasi – AKB zan- jirida uzilish bor
|
Generator chiquvidagi kuch-lanish volьtmetr bilan tekshiriladi, uzilish tester
bilan aniqlanadi
|
Aniqlangan uzilish bartaraf etiladi.
|
Elektrodlarning aktiv massasi yemirilgan
|
Elektrolit zichligi me’yo-rda bo’lsa ham, AKB e.yu.k kam yoki zaryad jarayonida
sust gaz ajralib chiqadi
|
AKB ta’mirlanadi
|
Volьtmetr strelkasi “qizil” zonada joylashgan, sozlovchi kuchlanish me’yorli
qiymatida ampermetr katta zaryad kuchini ko’rsatadi
|
AKB har xil qutbli elektrod-larning
qisqa tutashuvi
|
Nosoz AKB da kuchlanish
bo’lmaydi
|
AKB ta’mirlanadi
|
Akkumulyator batareyalarini diagnostikalash, ular sirtining zichligini, elektrolit sathini va zichligini, qarshilik bilan kuchlanishni tekshirishdan iborat. Eletrolit sathini me’yorga keltirish distillangan suv quyish bilan amalga oshiriladi. Elektrolit zichligi areometr (1-rasm) yordamida tekshiriladi va farq 0,01 g/sm3 dan oshmasligi kerak. O’zbekiston Respublikasi sharoitida akkumulyator
batareyalaridagi elektrolit zichligi 1,25 g/sm3 ga teng bo’ladi. Akkumulyator batareyasini yuklamali vilka (7.48-rasm) bilan tekshirish, uning qizigan dvigatelni yurgizish rejimiga mos kelgan
zaryadsizlanish holatini aniqlashga imkon beradi. Sulьfatlanish nosozliklarni eng qiyin bartaraf etiladigani bo’lib, u plastinka yuzalarini yirik Pb2SO4 kristallari bilan qoplanishi natijasida sodir bo’ladi (akkumulyator batareyalari ko’p saqlanganda, elektrolit zichligi yuqori bo’lganda, starter bilan ko’p qo’shilganda). Uni bartaraf etish uchun kam tok kuchida (akkumulyatrlar sig’imining 0,04 ga to’g’ri keluvchi) uzluksiz kuchlanish berish(zaryadlash) bilan bartaraf etiladi. Qisqa tutatish plastinkalardan aktiv massalarni to’kilishi natijasida sodir bo’ladi.
rasm. Elektrolit sathini tekshirish.
rasm. Akkumulyator batareyasini tekshirish uchun yuklama vilkasi: 1–volьtmetr; 2–kronshteyn; 3–kojux; 4– yuklama rezistori; 5–kontakt halqasi; 6– kontakt gaykasi; 7–dasta; 8–shchup.
Yuklamali vilka yordamida akkumulyator batareyasini zaryadlanganlik darajasini aniqlashda, yuklanish ostidagi volьtmetrni tekshirilayotgan batareya sig’imiga to’g’ri kelgan ko’rsatishi, quyida keltirilgan ma’lumotlarga mos tushishi lozim:
Akkumulyatorning Kuchlanishi,V
|
1,7-1,8
|
1,6-1,7
|
1,5-1,4
|
1,4-1,5
|
1,3-1,4
|
Zaryadlanganlik darajasi, foiz
|
100
|
75
|
50
|
25
|
0
|
Soz akkumulyator batareyasini kuchlanishi yuklamali vilka bilan tekshirilganda kamida 5s davomida o’zgarmasligi keraq Akkumulyator batareyasi qopqog’adagi teshiklar tiqinlar bilan berkitilgan bo’lishi lozim.
Elektrolitning zichligi 1,2 g/sm3 dan kam bo’lgan akkumulyatorlarni yuklamali vilkada tekshirish tavsiya etilmaydi. Elektrolit zichligining 0,01 g/sm3 ga kamayishi, akkumulyator batareyasi 6 % zaryadsizlanganligini ko’rsatadi. Batareyaning zaryadsizlanishi yozda kamida 50 % ni, qishda 25 % ni tashkil qilsa, uni zaryadlash kerak.
Akkumulyator batareyasi - uch oyda bir marta batareya haqiqiy sig’imining 1/10 dan 1/13 gacha tok kuchi bilan zaryadlanadi.
Batareyalarni zaryadlash ikki xil usul bilan:
- doimiy tok kuchi bilan;
- doimiy kuchlanish bilan zaryadlanadi.
Birinchi usulda, batareyani zaryadlash tarmog’iga ketma-ket guruhlab kuchlanishlar reostati orqali ulanadi. Batareya ikki bosqichda zaryadlanib, birinchi bosqichda zaryadlash, batareyaning bitta elementidagi kuchlanish 2.4 v ga yetguncha, ikkinchi bosqichda esa, tok kuchi 50 % ga kamayguncha bajariladi.
Bu uslubning kamchiligi shuki, zaryadlash 10-15 soat davom etadi hamda ulanadigan batareyalar bir xil sig’imda bo’lishi va tok kuchi har soatda nazorat qilib turilishi zarur. Ikkinchi usulda, doimiy kuchlanish bilan har xil sig’imdagi va har xil darjada zaryadlanadigan batareyalarni zaryadlash mumkin. Batareyalarning bir xil kuchlanishdagilari guruhlarga ajratiladi va zaryadlash qisqa vaqt davom etadi, hamda tok kuchi rostlab turilishi zarur. SHuningdek, zaryadlashni bevosita avtomobilning o’zida bajarish ham mumkin. Zaryadlash jarayonining jadallashishi katta tok kuchi (50A) hisobiga olib boriladi. ASS larda qo’llaniladigan to’g’rilagichlar (Vipryamitellar VAS-111, VSA-5 va h.k.) kuchlanishni 80V gacha va tok kuchini 12A bo’lishini ta’minlaydi. Hozirgi vaqtda ishlab chiqarilayotgan (NEKSIYa, TIKO va DAMAS avtomobillariga qo’yilayotgan) 12V35AH va 12V55AH(MF) akkumulyator batareyalarida mahsus indikatarlar bo’lib, ular akkumulyatorni me’yoriy (yashil rang), zaryadtalab (qora rang) va
elektrolitning kamligini (rangsiz) ko’rsatadi. Indikatorning rangiga qarab, akkumulyatorni zaryadlash yoki unga elektrolit quyish zarurligini aniqlash mumkin. Akkumulyator batareyasini joriy ta’mirlashdan oldin uning tashqi sirti 3-5 foizli kalьtsiy sodasining(qaynoq) eritmasi bilan yungli cho’tkada yuviladi. Batareya yuvilgandan keyin sovuq suv bilan chayib tashlab, quruq latta bilan artiladi. Batareyaning kislotaga chidamli mumli(mastika) sirtining yoriqlari, jips bo’lmagan joylari elektrolitning sizib chiqishi va sachrashi orqali aniqlanadi. Bunday nuqsonlar akkumlyatorlar batareyasini qismlarga ajratmay turib bartaraf etiladi. SHu yoriq joylari(90-1200 burchak ostida) qizdirilgan iskana bilan o’yib ko’chirib olinadi, so’ngra shu joylarga qaynoq, suyultirilgan mum quyiladi. Ta’mirlash oldidan, qismlarga ajratmay turib batareyaning haqiqiy sig’imidagi tok 1/20-1/15 nisbatdagi qiymatida, kuchlanishni 1,5V ga pasayguncha zaryadsizlantiradi. So’ngra elektrolit sopol vanna yoki shisha idishlarga quyib qo’yilib batareya distillangan suv bilan yuvib yuboriladi. SHundan so’ng, quvurchasimon frezada yoki diametri 18mm li parmada parmalab, peremichka chiqarib olinadi va qopqoqdagi kislotaga chidamli mum qobig’i ko’chirib tashlanadi.
Mum qoplamasi elektrda qizdirilgan kurakchalar yordamida ko’chirib tashlanadi. Batareyaning mumdan tozalangan qopqog’i yechgich yordamida yechib olinadi. Plastinaning yaxlit bloklari bakdan maxsus ushlagich yoki ombir-ushlagich yordamida chiqarib olinadi. Bloklarning nosoz majmuasi bakdan (peremichkani yechmay turib, batareyani qo’zg’atmay ushlab turib), qisib ushlagich yoki ombir-ushlagich yordamida chiqarib olinadi.
Qismlarga ajratilgan batareya kislotaga chidamli vannaga solib yuviladi. Nosoz separator va plastinalar (qulog’i qalaylangan joyidan eritib) baretkalardan ajratib olinadi. Bak zichligi unga qaynoq suv quyib va uning sizib chiqishiga razm solib yoki elektr o’tkazuvchanligini sinab, tekshiriladi. Buning uchun bakka elektrolitni suvdagi kuchsiz eritmasi quyiladi va yaxshi aralashtirilib, sinab bo’lingandan so’ng, vannaga to’kib yuboriladi. Vannada va bak ichida elektrodlar joylashib, ulardan volьtmetr orqali 127-220V kuchlanishli tok o’tkaziladi. Bak zich bo’lsa, volьtmetr
strelkasi “0” holatidan siljimaydi. Urilgan, yorilgan hamda turli ko’rinishlarda shikastlangan baklar ta’mirlanadi yoki almashtiriladi. Yig’ilgan plastinkalar blokida qisqa tutashuvlar sodir bo’lishi yoki bo’lmasligi bakning alohida joyiga o’rnatib qo’yilgan volьtmetr orqali tekshiriladi. Bunday paytda qopqoqni asbest yoki rezina chilvir bilan jips mahkamlab va bu sirtga erigan suyuq mum quyiladi. Yig’ilgan batareyaga me’yordagi zichlikda elektrolit quyilib (25-300S haroratgacha sovitib) 4-5 soat ushlab turilgandan so’ng zaryadlanadi.
|
| |
