Fotografik nusxa ko‘chirish eng qadimiy va yuqori sifatli
nusxa ko‘chirish usuli bo‘lib, qimmatbaho xom ashyo va nusxa
olishning uzoq jarayonini (ekspozitsiya tushirish, qotirish, yuvish,
quritish) talab etadi.
Tasvirning o‘lchamlari va sifatiga qo‘yilgan talablarga qarab
fotografik nusxa ko‘chirish kontaktli va proyeksion bo‘lishi mumkii.
Proyeksion fotonusxa ko‘chirish nusxaning yuqori sifatli bo‘lishini
ta’minlaydi va keng oraliqlarda tasvir hajmini o‘zgartirish va tas-
virdagi alohida lavhalarini kattalashtirib ajratish imkonini beradi.
Fotonusxa ko‘chirishda ham oddiy, ham qayta ishlanadigan fo-
toplyonka va fotoqog‘ozlar qo‘llaniladi. Plyonkadagi pozitiv nusxa
kelgusida diazografik nusxa ko‘chirish uchun ishlatilishi mumkin.
Agar yarim tuslarni tushirish talab etilmasa, u holda juda keskin
farq qiladigan fotomateriallar ishlatiladi. Fotonusxa ko‘chirish
uchun turli xil qo‘shimcha asboblar va foto kattalashtiruvchi quril-
malar ishlatiladi.
Fotonusxa ko‘chirishning muhim va keng tarqalgan ko‘rinishi
hujjatlarni mikrofilmlashga asoslangan mikrofoto nusxa ko‘chi-
rishdir. Unda oddiy fotografik kontaktli (refleksli) fotograflash va
bosish uchun apparatlar ishlatiladi. Modellari: ORK jamlanmasi,
KP–10, KRN, Dokufo BF–101 va boshqa apparatlar.
Elektronografik nusxa ko‘chirish (elektr uchqunli nusxa ko‘chirish). hujjatlarni optik o‘qish va axborotni maxsus nusxa
tashuvchiga elektron uchqunli qayd qilishga asoslangan. Fotodi-
odlar ularga proyeksiyalanayotgan hujjatlar tasvirini satrma-satr
elektr signallariga aylantiradi, signallar kuchaytiriladi va yozuvchi
ninalar chizg‘ichiga uzatiladi. Ninalar va apparat (baraban) aso-
si orasidan elektr razryadlar (uchqunlar) o‘tib ketadi, bu uchqun-
lar nusxa tashuvchida kichkina teshiklar perforaniyalaydi (teshik
ochadi).
Nusxalar ko‘pincha elektroplyonkaga va termoreaktiv qog‘oz-
ga olinadi. Elektroplyonkadagi nusxalar trafaretli bosish vositasi
bilan kelgusida hujjatlarni ko‘paytirish uchun asos bo‘lib xizmat
104
105
qiladi va yuqori sifatli trafaretli bosma formalar tayyorlashda ele-
ktronografik nusxa ko‘chirish juda samaralidir va keng ishlatiladi.
Keng taralgan apparatlar: Iskra, Elika, Rex-Rotary, BE–102, Elek-
trokop–18, Gesletner.
