IV boḅ̣̣̣̣̣̣̣̣̣̣̣̣̣̣̣̣̣̣̣̣̣̣̣̣̣̣

1. 
   Kompyuter virusi, uning turlari va virus yuqqanlik belgilari
   
2. 
   Kompyuter viruslaridan saqlanishning ehtiyotkorlik tadbirlari
   
3. 
   Kompyuter viruslarini davolash
   

• 
  uxlash fazasi;
  
• 
  ko’payish fazasi;
  
• 
  ishga kirishish fazasi;
  
• 
  vayron qilish fazasi.
  

• 
  Bajariluvchi fayllar: SOM va EXE ko’rinishidagi fayllar.
  

• 
  Operatsion sistemaning yuklovchisi va qattiq diskning asosiy yuklovchi yozuvlardan iborat fayllar. Bu sohalarni zararlaydigan viruslar yuklovchi yoki but viruslar deyiladi. Bunday viruslar kompyuter yuklanishi bilan ishlay boshlaydi va u rezidentlik holatiga o’tadi, ya’ni doim kompyuter xotirasida saqlanadi. Tarqalish mexanzmi- kompyuterga qo’yiladigan disketlarni yuklovchi yozuvlarini zararlanishi. Bularda joylashgan viruslar shu qurilmalar, qurilmalar drayverlari, ya’ni har xil qurilmalar ishini ta’minlovchi dasturlarga murojat qila boshlaganda ishga to’shadi. Diskdagi fayl sistemani o’zgartiradigan viruslar.
  

• 
  Kompyuter qattiq diski yoki tezkor xotirasining ifloslanishi-virusi dastur ko’payishi jarayonida butun qattiq diskni o’zining nuqtalari yoki boshqa belgilari bilan to’ldirishi mumkin.
  
• 
  Bularni u tezkor xotiraga ham yozishi va shu bilan uning hajmini kamaytirishi mumkin;
  
• 
  Fayllar joylashish jadvalining buzilishi. U buzilsa, diskdan kerakli fayl va katologni o’qish mumkin bo’lmaydi;
  
• 
  Yuklanish sektoridagi ma’lumotlarning buzilishi. Yuklanish sektori diskdagi maxsus dastur bo’lib, uning buzilishi disk ishini to’htatib qo’yadi;
  
• 
  Diskni qayta formatlash-diskdagi barcha axborot butunlay yo’qoladi;
  
• 
  Diskka biron xabar chiqarishi yoki biron kuyni ijro etishi mumkin. Ko’p hollarda bu xabar tushunarsiz bo’ladi;
  
• 
  Kompyuterning o’z-o’zidan qayta yuklanishi;
  
• 
  Tugmachalar majmui ishni to’xtatib qo’yishi;
  
• 
  Dasturli va ma’lumotli fayllar mazmunining o’zgarishi. Virus ma’lumotlarini ihtiyoriy ravishda aralashtirib qo’yadi.
  

1. 
   AIDSTEST- viruslarni aniqlash va yo’qotish uchun mo’ljallangan virusga qarshi ko’p qirrali dastur (har xaftada yangilanib turadi).
   
2. 
   Doctor WEB (Dr.Web) –yangidan yaratilgan, ma’lum va noma’lum viruslarni aniqlash va yo’qotish uchun ishlatiladigan virusga qarshi dastur. U arxivlangan va vaksinalangan fayllarda ham viruslarni aniqlay oladi. (har oyda o’rtacha 2 marta yangilanadi).
   
3. 
   ADINF- diskdagi barcha o’zgarishlarni nazorat qiluvchi, disklarning virusga qarshi revizor dasturi (bir yilda bir necha marta yangilanadi. Diskdagi barcha dasturlarning fizik kamchiliklarini nazorat qiladi. Diskning tizimli sohasini va fayllar holatini eslab qoladi va qayta yuklashda diskdagi o’zgarishlarni aniqlaydi, agar biror havfli o’zgarishlar aniqlansa, foydalanuvchiga bu haqida xabar beradi.
   
4. 
   SHERIF - qattiq diskdagi operatsion tizim dasturlar va ma’lumotlar faylini 100% kafolat bilan himoyalovchi rezident dastur. Bu dasturlar asosan MS DOS muhitida ishlatiladi.)
   

1. 
   Dastlabki, qarshi ko’rash qarorlarini qabul qilishga shoshilmaslik kerak. O’ylamasdan qilingan harakatlar tiklash mumkin bo’lgan fayllarning bir qismini yo’qotishgina emas, balki kompyuterni yana qayta kasallantirishga olib kelish mumkin.
   
2. 
   Virus o’zining buzg’unchiligini davom etirmasligi uchun kompyuterni o’chirish lozim.
   
3. 
   Kompyuter kasallanishi va davolanishi ko’rinishni aniqlashga mo’ljallangan barcha amallarni yozishdan himoyalangan operatsion tizimli disk bilan kompyuterni ishga tushirish orqaligina bajarish mumkin.
   

Mavzuni o’zlashtirshi uchun tarqatma materiallar

1. 
   kartochka
   

1. 
   Kompyuter virusi nima?
   
2. 
   Dr.Web antivirusi yordamida o’zingizning disketangizni tekshiring.
   

2. 
   kartochka
   

1. 
   Virus fayllariga qanday ta’sir qiladi?
   
2. 
   Dr.Web antivirusi yordamida S diskni tekshiring.
   

3. 
   kartochka
   

1. 
   Qanday antivirus dasturlari mavjud va ulardan qanday foydalaniladi?
   
2. 
   Antivirus yordamida kompakt diskni tekshiring.
   

4. 
   kartochka
   

1. 
   Virusdan ko’riladigan zararlarga nimalar kiradi?
   
2. 
   C diskni tekshiring va davolang.
   

5. 
   kartochka
   

1. 
   Virus dasto’rining vazifalariga nimalar kiradi?
   
2. 
   Dr.Web dasto’rining parametirlarini sozlang.