Hozirgi vaqtda mantiqiy modellaming pog'onali (ierarxik), tarmoqli
va relatsion turlaridan foydalanilmoqda.
Pog'onali model chizmali usul asosida tashkil qilinadi. Bunda ma’lumot
yozuvlari grafning uchlarini ifodalaydi va har bir yozuv oldingi pog'ona
uchlariga bog'langan bo'ladi. Bunday tuzilishdagi MB dan tegishli
axborotlar hamma vaqt bitta yo'nalish bo'yicha qidiriladi va uning joylashgan
o'rni to'liq ko'rsatiladi. Pog'onali (ierarxik) modelga asoslangan MB 1-
chi va 2-chi avlod EHM lari yordamida ishlab chiqilgan.
IBM firmasi
1968-yilda IMS (Information Menagement System) deb nomlangan
ma’lumotlar bankini tashkil qilgan.
Tarmoqli model ham chizmali usul yordamida tashkil qilinadi. Le
kin bunda tegishli axborotlar bir nechta yo'nalish bo'yicha olinishi mumkin.
Tarmoqli model ierarxik modelning kengayishi hisoblanadi. Bu model
ning asoschisi Ch. Baxman. Tarmoqli modelga asoslangan MB — Inte
grated Database Menegement System (IDMS) Cullinet Software Inc
kompaniyasi tomonidan 1970-yillarda ishlab chiqilgan. Ierar-xik va pog'onali
ma’lumotlar bankining afzalligi — ularning tezkorligi.
Shaxsiy EHM laming paydo bo'lishi
relatsion modellarning keng
tarqalishiga sababchi bo'ldi. Relatsion model jadvalli usul asosida tashkil
qilinadi. Bunda tegishli ma’lumotlar jadvalning ustun va qatorlarida joylashadi.
Ustunlar ma’lumotning maydonlarini, qatorlar esa yozuvlami ifodalaydi.
Bir ustunda m a’lum sohaga tegishli bo'lgan bir qancha m a’lumotlar
ko'rsatiladi. Ustun va qator o'rtasidagi bog'lanish munosabat deb ataladi.
Har bir ustun, qator va munosabat o'z nomiga ega bo'ladi.
Relatsion modeldagi munosabatlar quyidagi talablar orqali hosil
qilinadi:
• ustun va qator kesishgan yerda joylashgan ma’lumotlar
element
hisoblanadi;
• munosabatlarda ikkita bir xil qator bo'lmaydi;
• ustun va qatorlarning tartibli joylashishi va nomlanishi majburiy
emas.
Relatsion model bir nechta munosabatlardan tashkil topishi mumkin.
Relatsion modelning asoschisi — Amerika olimi E.F. Kodd. Bu modelning
ikkinchi nomi — Kodd modeli.
Ma’lumotlar bankini tashuvchilarda
hosil qilish bosqichi fizik
tuzilishni tashkil etadi. Fizik tuzilish tashqi xotiralarda m a’lumotlarni
joylashtirish usullari va vositalaridan iborat bo'lib, uning natijasida ichki
model hosil qilinadi. Ichki model ma’lumotning mantiqiy modelini ta-
