ettirish uchun mo'ljallangan. Shu sababli axborot ta’minoti quyidagi
talablarga javob berishi kerak:
1. Masalalami (vazifalami) yechish uchun aniq va yetarli, to'liq va
asosli ma’lumotlarni o'z vaqtida yetkazib berish.
2. Masalalaming o'zaro aloqadorligini ta’minlash.
3. Ma’lumotlami jamlash, saqlash va qidirishni samarali tashkil qilish.
4. EHM va undan foydalanuvchilar o'rtasidagi
ishlarning tartibini
tashkil qilish.
Iqtisodiy axborotni ishlab chiqishning avtomatlashtirilgan tizimi
nazariyasiga ko'ra axborot ta’minotini quyidagilarga bo'lish qabul qilingan:
aniq soha parametrli ko'rsatkichlari (masalan, buxgalteriya hisobi, mo-
liya-kredit faoliyati, tahlil va boshqalaming ko'rsatkichlari)ning tizimlari;
tasniflash va kodlashtirish tizimlari;
hujjatlar; axborotlar oqimlari —
hujjatlar aylanmasini tashkil qilishning variantlari; mashina va mashina
manbalarida saqlanayotgan hamda tashkil qilishning turli darajasiga ega
bo'lgan har xil axborotli massivlarga ega.
Belgilangan vazifalami yechish, m a’lumotnomalar taqdim etish va
turli xil foydalanuvchilar o'rtasida axborot almashish uchun massivlami
o'z ichiga oluvchi m a’lumotlaming avtomatlashtirilgan banki murakkab
tashkiliy jihatlarga ega.
Yakuniy foydalanuvchilar — iqtisodchilar
bilan hamkorliqda
bajariladigan axborot ta’minotini loyihalashtirishida quyidagi ishlar amalga
oshiradi:
— iqtisodiy vazifalami hal etish uchun zarur bo'lgan ko'rsat-
kichlarning tarkibi, ularning hajmi, vaqti tavsifiy tasvirlari va axborotli
aloqalari
aniqlanadi;
— keng qamrovli klassifikator va
kodlar tizimi ishlab chiqiladi,
umumdavlat klassiflkatorlaridan foydalanish imkoniyatini beruvchi
aloqalari o'rganiladi;
— ko'rsatkichlarni aks ettirish uchun hujjatlaming standartlashgan
tizimini qo'llash imkoniyatlari aniqlanadi,
mashinada ishlab chiqish
talablariga moslashtirilgan yangi birlamchi hujjatlam ing shakllari
loyihalashtiriladi
— axborot fondi tashkil qilinadi; m a’lumotlar bazasi va uni tashkil
qilish aniqlanadi; ishlab chiqilgan natijalarni taqdim etish shakllari
loyihalanadi;
Axborot ta’minotini yaratishda turli xildagi masalalar hal qilinadi.
Ulardan bir qismi ma’lumotlarni EHM yordamida ishlashga tayyorlash
bo'lsa, ikkinchi qismi ma’lumotlarni EHM da saqlash,
qidirish va qayta
ishlash bilan bog'liqdir.
108
6.1-rasm. Axborot ta’minoti guruhlari.
Shu sababli axborot bilan ta ’minlashni ikki guruhga ajratish mumkin:
1. Mashinadan tashqaridagi axborot ta’minoti.
2. Mashina ichidagi axborot ta’minoti (6.1-rasm).
Odatda, boshlang'ich axborotlar mashinadan tashqari muhitda,
boshqaruvchi shaxsning qaror qabul qilish jarayonida hosil boiadi hamda
nomashinaviy soha hujjatlarida qayd qilinadi.
EHM dan foydalanuvchining amaliy ilovasini yaratish va u bilan
ishlash uchun nomashinaviy soha muloqatlari mashina ichidagi ta’minotga
o‘tkazilishi kerak. U erda EHM ichki axborotlar bazasini tashkil etadi.
