142
mumkin.
Axborotning passiv tashuvchilariga tashqaridan tahdidlar quyidagi
usullar bilan qaratilgan bo„lishi mumkin:
turli axborot tashuvchilardan nusxa olish yoki o„g„irlash;
kommunikatsiya jarayonida axborotni olish;
axborotni aloqa tarmog„i orqali uzatilishi jarayonida olish;
axborotni yo„qotish yoki uning tashuvchilarini ishdan chiqarish;
maxfiy axborot saqlanayotgan hujjat va materiallarni tasodifiy
yoki rejalashtirgan holda raqobatchilarga yetkazish.
AQShda konfidensial axborotni o„g„irlash firmalarga yiliga 20 mlrd.
dollardan ortiq ziyon yetkazmoqda. Amerikalik tadqiqotchilarning
ma‟lumotlariga ko„ra, AQShdagi 44% tadbirkorlar raqobatchilari
tomonidan o„tkazilgan izlanishlarning natijalarini bilish uchun
noqonuniy harakatlar qilishga tayyordirlar. Agar maqsad, muhim
bilimlarga ega bo„lmagan holda, raqobat yuqori darajada bo„lgan
bozorda muqim o„rin egallash bo„lsa, ularning soni 79% ga ortadi.
Axborot olish uchun buyurtmachi kichik va katta tijorat
tadbirkorlari, davlat korxonalari rahbarlari, hamda horijiy davlatlar
elchixonalari bo„lishlari mumkin. Chet el amaliyoti tahlili shuni
ko„rsatadiki, begonalarning sirlarini o„g„irlashga moslashtirilgan xususiy
xavfsizlik xizmatlarida ko„p sonli sotib oluvchi va buyurtma beruvchi
mijozlar mavjud. Masalan, Buyuk Britaniyada agentliklardan biri sanoat
shpionaji faktlarini tekshirish, korxona va firmalar xavfsizligini
ta‟minlash bilan birga raqobatchi xususiy korxonalar haqida axborot
to„plash (o„g„irlash) bilan ham shug„ullanadi. Hozirgi kunda bozor
iqtisodiyotiga o„tgan davlatlarda yuzlab va minglab agentliklar va o„n
minglab sanoat josuslari harakat qilmoqda. G„arb firmalari o„z
daromadlarining 15% ini axborotlarni himoyalash uchun sarflaydilar.
