72
5- bob Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlari
5.1 Ma’lumotlar banki tushunchasi va uning tarkibi
Axborot bilan ta’minlash tizimlarining rivojlantirilishi
foydalanuvchilarning
axborotga bo’lgan extiyojlarini qondirishda avtomatlashtirilgan ma’lumotlar bankiga
o’tish imkoniyatini yaratdi.
Ma’lumotlar banki – zaruriy axborotni olish maqsadida ma’lumotlarni
markazlashgan holda saqlash va jamoa bo’lib foydalanish uchun mo’ljallangan
axborotli, tematik,
dasturiy, tillar, tashkiliy va texnik (saqlanayotgan ma’lumotlar
hamda texnologik jarayonda band personalni qo’shganda)
vositalarining tizimi
sifatida ifodalanishi mumkin.
Ma’lumotlar banki uni ishlashi va qo’llanilishini ta’minlab
beruvchi dasturiy
to’plamlari bilan birgalikda avtomatlashtirilgan ma’lumotlar banki deb ataladi[24,25].
Avtomatlashtirilgan
ma’lumotlar banki
inson-mashina tizimidan iborat bo’lib,
ichki foydalanuvchilar
hamda kompyuter, kommunikatsiya
texnikasi asosida
axborotni zaruriy qayta ishlash va uzatishni amalga
oshiruvchi texnologiyaning
axborot jarayonlarini o’z ichiga oladi. Ma’lumotlar bankiga quyidagi asosiy
talablar
qo’yiladi:
muammoli sohaning holatiga axborotning mos kelishi;
ishlashning ishonchliligi;
tezkorligi va unumdorligi;
foydalanishning oddiy va qulayliligi;
foydalanishning ommaviyligi;
axborotning ximoyalanganliligi;
kengaytirish imkoniyatlarining mavjudligi.
Ma’lumotlar bankining tarkibi unga yuklatilgan vazifalar
va echilishi kerak
bo’lgan masalalarning hususiyatlaridan kelib chiqqan holda aniqlanadi. Ma’lumotlar
bankining asosiy vazifalari quydagilardan iborat:
axborotni saqlash va uni himoyalashni tashkil etish;
saqlanilayotgan ma’lumotlarning davriy dolbzarbligini ta’minlash;
foydalanuvchilar va amaliy dasturlarning so’rovlari bo’yicha ma’lumotlarni
izlash va tanlash;
olingan ma’lumotlarni qayta ishlash va belgilangan
shaklda natijalarni
chiqarish.
Ma’lumotlar bankining tarkibiy
elementlari
qatoriga quyidagilar kiradi:
1)
bir yoki bir necha ma’lumotlar bazasi;
2)
ma’lumotlar bazalarini boshqarish tizimi (MBBT);
3)
masalalarni echishning amaliy dasturlar to’plami;
