• V bob. AXBOROTNI KRIPTOGRAFIK HIMOYALASH 5.1. Shifrlash usullari
  • Axborot xavfsizligi




    Download 2,72 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet41/191
    Sana18.11.2023
    Hajmi2,72 Mb.
    #101187
    1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   191
    Bog'liq
    axborot xavfsizligi222

     
    Nazorat savollari: 
    1. 
    Rolli modelning xavfsiz axborot kommunikasiya tizimlarini 
    loyihalashdagi o‘rni. 
    2. 
    Xavfsizlikning rolli modeli tizimni qanday to‘plamlar ko‘rinishida 
    tavsiflaydi? 
    3. 
    Rolli modelning xavfsizlik mezonini tushuntirib bering. 
    4. 
    Rolli modelning diskretsion va mandatli modellardan farqi nimada? 


    84 
    V bob. AXBOROTNI KRIPTOGRAFIK HIMOYALASH 
     
    5.1. Shifrlash usullari 
     
    Shifrlash usullari turli alomatlari bo‘yicha turkumlanishi mumkin. 
    Turkumlanish variantlaridan biri 5.1–rasmda keltirilgan.
    Shifrlash usullari
    Simmetrik (bitta) 
    kalitli
    Asimmetrik 
    (ikkita) kalitli
    Almashtirish usullari
    O’rin almashtirish 
    usullari
    Analitik usullari
    Additiv usullar
    Kombinatsiyalangan 
    usullar
    O’zgartirish usuli bo’yicha
    Kalit turi
    bo’yicha
     
    5.1-rasm. Shifrlash usullarining turkumlanishi
    Almashtirish usullari. Almashtirish (podstanovka) usullarining mohiyati 
    bir alfavitda yozilgan axborot simvollarini boshqa alfavit simvollari bilan ma’lum 
    qoida bo‘yicha almashtirishdan iboratdir. Eng sodda usul sifatida to‘g‘ridan to‘g‘ri 
    almashtirishni ko‘rsatish mumkin. Dastlabki axborot yoziluvchi A
    0
    alfavitning s
    0i
    simvollariga shifrlovchi A
    1
    alfavitning s
    1i
    simvollari mos quyiladi. Oddiy holda 
    ikkala alfavit ham bir xil simvollar to‘plamiga ega bo‘lishi mumkin. 
    Ikkala alfavitdagi simvollar o‘rtasidagi moslik ma’lum algoritm bo‘yicha K 


    85 
    simvollar uzunligiga ega bo‘lgan dastlabki matn T

    simvollarining raqamli 
    ekvivalentlarini o‘zgartirish orqali amalga oshiriladi. 

    Download 2,72 Mb.
    1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   191




    Download 2,72 Mb.
    Pdf ko'rish