olması; 3) yeni qoşulan generatorla işləyən generator və ya şəbəkənin tezliklərinin bərabər
olmasıdır. Birinci şərt maşının təsirlənməsini tənzimləməklə, ikinci və üçüncü şərtlər maşının
valının fırlanma momentini dəyişdirməklə yerinə yetirilir. Maşının valının momenti isə verilən
buxar və ya suyun miqdarı ilə tənzimlənir. Dəqiq sinxronlaşma şərti əl il və
avtomatik olaraq
aparılır. Əl ilə dəqiq sinxronlaşmada gərginlik və tezliyə iki votmetr və iki tezlik ölçənlə nəzarət
edilir. Gərginliklər arasında faz fərqlərinə isə sinxronoskopla nəzarət edilir. Sinxronoskop fazlann
uyğunluğu ilə yanaşı, yeni qoşulan generatorun sürətinin işdə olan generatorun sürətindən fərqini
də göstərir. İki voltmetr, iki tezlik ölçən və sinxronoskop birlikdə sinxronlaşma kolonkasım təşkil
edirlər.
Dəqiq sinxronlaşmanm bir sıra çatışmazlıqları vardır: 1) gərginliklərin faza və modullarının
bərabərləşdirilməsi, generatorun tezliklərinin uyğunlaşdırılınası prosesinin mürəkkəbliyi; 2)
qoşulmamn normal rejimdə bir neçə dəqiqə, sistemdə qəza olduqda isə gərginlik və tezliyin
dəyişməsi üzündən bir saata qədər uzanması; 3) böyük bucaqla qabaqlaması halında qoşulduqda
generator və ilkin mühərrikin mexaniki zədə almaları.
Öz-özünə sinxronlaşma üsulu. Bu üsul qoşulan sinxron maşının dəqiq tezlik və gərginlik
fazasında olmasım tələb etmir. Qoşulan generatoru sinxron fırlanmaya yaxın sürətlə (bir neçə %
fərqlə) fırladaraq, təsirlənməmiş şəkildə şəbəkəyə qoşurlar. Bu zaman təsirlənmə dolağım SSA-m
boşaldıcı müqaviməti ilə qapayırlar. Bu məqsədlə başqa xüsusi rezistor və ya təsirləndiricinin
yakoru də istifadə edilə bilər. Bu halda təsirləndiricinin dolaqlarında izolyasiyaya zərər verən
təhlükəli ifrat gərginliklər yaranmır. Generator şəbəkəyə qoşulduqdan sonra SSA-m qoşulması
üçün impuls verilir və maşın təsirləndirilir. Ona görə hətta maşının səhv qoşulması hahnda da
böyük cərəyanlarm uzun müddətli təsiri xüsusi təhlükə yaratmır.
Təsirləndirilməmiş sinxron maşının şəbəkəyə qoşulması zamanı stator cərəyanında təkanlar
və şəbəkədə gərginlik düşküsü baş verir. Lakin yaranan cərəyan və elektrodınamiki qüvvə,
generatorun sıxaclarında yaranan QQ - dakmdan az olduğundan qoşulma
əməliyyatına zərər gətirmir. Stator cərəyanı şəbəkə gərginliyi
U
ş
ilə yarandığından o,
(generator təsirlənməmiş və EHQ sıfır olması səbəbi ilə^ normal rejimin EHQ-dən az olması ilə
izah edilir. Burada həm də generatorun
X
u
d
və
X
il
q
müqavimətlərindən böyük olan və şəbəkənin
müqavimətləri hesabına artan
X
11
^ və X
11
cəm müqavimətlər rol oynayır.
Təsirlənmənin avtomatik tənzimlənmə (TAT) qurğusu və ya forsaj təsirləri
olduqda
generatorun ilk yüklənməsində, ümumiyyətlə aktiv yüklənmədən asılı olmayan reaktiv yük, sürətlə
arta bilər. Bu zaman generatorun yük cərəyanı çox sürətlə artır. Digər
halda generatorun aktiv
yüklənmə tənzimlənməsi 70-100%- lə olduğunda, cərəyanın artım sürəti generatorun belə pik
rejimlərində ola bilər. Belə hallarda generatorun stator və rotorunun vəziyyətinə baxılmalıdır.
Çünki, generatorun aktiv polad gövdəsinin istilik zaman sabiti (40 dəq), dolaqların istilik zaman
sabitlərindən (0.5-3.2 dəqiqə), 12-20 dəfə böyükdür. Polad və misin istilik zaman sabitlərinin
fərqi, maşının yükünün sürətlə artması, maşının pazları və içliyində deformasiyalar və bu da öz
növbəsində izolyasiyanm zədələnməsinə səbəb ola bilər. İzolyasiyanm belə zədələnmələri
tənzimləyici generatorlar dolaqlarına daha xarakterikdir.
