Qısa qapayıcılar və aralayıcılar
Qısa qapaycılar şəbəkənin işçi torpaqlanma qaydasından asılı olaraq bir qütblü və
ya iki
qütblü ayırıalar kimi hazırlanır. Onalr başında tərpənməz kontaktı və intiqalla əlaqə üçün sıxacı
olan bir dayaq izolyatoru üzərində qurulmuşdur.
Mexanizm, yaylı intiqal vasitəsi ilə, əl və ya
avtomatik komanda ilə üçfazlı sistemin məftillərini yerlə birləşdirir. Bu zaman torpaqlanma bıçağı,
val ətrafında fırlanaraq 60
0
dönür.
Aralayıcılar avtomatik idarə olunan və avtomatika qurğusunun komandasına uyğun
olaraq
dövrənin əvvəlcədən açarla açılmış bir hissəsində açma əməliyyatı aparan adi üçfazlı ayırıcılardır.
Məsələn, iki sütunlu dayaq izolyatoru üzərində olan OD tipli aralayıcmm RND ayırıcısmdan fərqi
yalnız intiqal mexanizmindədir. Onlar açma komandası ilə hərəkət edən, yaylı intiqalla təchiz
edilmişdir. Açma müddəti 0.5-1 san çəkir. Onların qoşulması əl ilə aparılır. Şəkil 6.3 -üzrə
aralayıcı və qısa qapayıcılarm işini aydınlaşdırmaq olar. 35-220 kY - luq güc açarı olmayan tək
xəttdə iki ədəd alçaldıcı transformator yük ayırıcısı və ya adi qısa QS ayırıcısı ilə birləşdirilmişir.
Transformatorların birinin zədələndiyi halda xeyli uzaqda quraşdırılmış xətt açarı Q ilə açılma
olacaqdır. Transformatorda daxili zədələnmə hesabına kiçik cərəyanlar meydana çıxdıqda, xəttin
əvvəlnə quraşdırılmış rele mühafizəsi işləməyə bilər. Bu halda daha həssas
olan olan
transformatorun differensial və ya qaz mühafizəsi işləyir. Bu mühafizə qısa qapayıcıya - QN-ə
komanda verir. Effektiv və ya bir başa torpaqlanmış neytralı sxemlərdə bir fazlı qısa qapayıcılar
istifadə edilir. İzolə edilmiş və kompensasiya edilmiş neytrallı şəbəkələrdə isə iki fazlı qısa
qapayıcılar lazımdır. Beləliklə hər iki halda QN qısa qapayıcısı işlədikdə cərəyan çox artır və xətt
mühafizəsi təsir edərək transformatorları xəttlə birlikdə açır şək. 1 . 7.
Xətt açıldıqdan sonra QR aralayıcısı zədəli transformatoru şəbəkədən ayırır. Xətt təkrar
avtomatik olaraq qoşulur və sağlam transformatordan qidalanan işlədicilər yenidən enerji alırlar.
Zədəli transformatorlar isə təmirə çıxarılır.
OD seriyalı iki kontaktlı aralayıcı adi RND ayrıcıdan yalnız intiqal qurğusu ilə fərqlənirlər.
Onlar uyğun komanda ilə işə düşən yaylı intiqalla təchiz edilmişdir. Açılmalar avtomatik olaraq
0,5-1 saniyədə baş verir. Aralayıcmm qoşulması isə əl ilə aparılır.
Q
Elektrik veriliş xətti
