Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Sumqayıt Dövlət Universitetinin nəzdində Sumqayıt Dövlət Texniki Kolleci

6-1 OkV 
35-220kV 
Cərəyanməhdudlaşdırıcı reaktorlar 
 
Reaktorlar elektrik qurğularında qısaqapanma cərəyanlarını məhdudlaşdırmaq üçündür. 
Onlar, özlərindən sonra zədələnmə olduqda qoşulduğu nöqtədəki gərginliyi müəyyən səviyyədə 
saxlaya bilir. 
Reaktorun dolağı onun əsas hissəsi olub çoxdamarlı alüminium naqillərdən ibarətdir. O, 
xüsusi gövdəyə sarmır və üstü betonla örtülür. Beton reaktorlar birfazalı şəkildə hazırlanır. Həm 
xarici, həm də daxili qurğularda istifadə olunan reaktorlar olur. 
Reaktorun induktiv müqaviməti 
Xr dolaqdakı sarğılar sayından və onların həndəsi 
yerləşməsindən asılıdır: 
x
r
=
𝜔L = 27𝜋fL 
Burada f-cərəyanın tezliyi; L-induktivlikdir.
Şəkil 4.7. Reaktorlar və onların qoşulma sxemləri 
Reaktorlar maqnit nüvəyə malik olmadığından xr müqaviməti cərəyandan asılı olmur. Həm 
normal rejimdə, həm də qısaqapanma cərəyanı axarkən sabit qalır. 
Cərəyanməhdudlaşdmcı reaktorlar 6-10 kV-luq xətlərin və ya transformatorun dövrəsində 
quraşdırılır. Onlar qısaqapanma cərəyanlarını elə qiymətə qədər məhdudlaşdırır ki, nisbətən 
yüngül aparatlar (açarlar, ayırıcılar) tətbiq olunsun və şəbəkədəki kabellərin en kəsiyi çox olmasın. 
Normal rejimdə reaktordan keçən cərəyan gərginlik itkisi yaradır,%, 
∆𝑼
𝒓
= 𝒙
𝒓
√𝟑𝑰𝒔𝒊𝒏𝝋
𝑼
𝒏𝒐𝒎
∙ 𝟏𝟎𝟎 
Burada x
r
- reaktorun müqaviməti, Om; I - cərəyan, A; U
nom
- nominal gərginlikdir, V. 
Reaktorda buraxılabilən gərginlik itkisi adətən 2%-dən çox olmamalıdır. Cərəyan çox olduqda və 
Xr - in böyük qiymətlərində bu şərt çox vaxt ödənilir. Bu halda qoşalanmış reaktorlar (şəkil 
4.7,c,ç) tətbiq olunur. Onların üç çıxışı olur, kənar çıxışlara xətlər birləşdirilir, orta çıxış isə şinə və 
ya transformatora birləşdirilir.Belə reaktorun hər bir budağı xüsusi L və qarşılıqlı M induktivliyinə 
malik olur.AC və CB budaqlarının qarşılıqlı vəziyyətindən asılı olaraq reaktor k= 0,46 ÷ 0,56 
əlaqə əmsalına malik olur. Normal rejimdə budaqlardan axan cərəyanların öz-özünə induksiya və 
qarşılıqlı induksiya maqnit selləri bir-birinin əksinə yönəlir. Bu səbəbdən budağən müqaviməti 

x
b
= x
r
(1 - k) olur. Bu qiymət Xr-dən azdır. Qısaqapanma rejimində isə cərəyan bir budaqdan 
axdığından xb=xr alımr.Reaktorlar İEM- lərin və yarımstansiyaların 6-10 kV-luq paylayıcı 
qurğularında tətbiq olunur (şəkil 4.7,a,b,c). Onlar süni surətdə qısaqapanma dövrəsinin 
müqavimətini artıraraq cərəyanı məhdudlaşdırır. 

Download 1.07 Mb.