31
— buxgalteriya
vazifalari;
— tahlil, qarorlar qabul qilish, menejment, marketing va boshqa-
lar.
Oxirgi
(to‘rtinchi)
avlod
ABT
«mijoz — server»
arxitekturasidagi
tarmoqli texnologayalarga suyanadi. Keyingi vaqtda moliyaviy tahlilning
vazifalari
va
biznesni
boshqarishning
maqsadlariga
katta
ahamiyat
berilmoqda.
Moliyaviy
xavf-xatarni
nazorat
qilishda,
resurslarni
boshqarishda,
operatsiyalarning
foydaliligini,
ya’ni
bank
xizmati-
(mahsuloti)ning
mijoz
va
bo‘linmalar
daromadini
tahlil
qilishga
imkon beruvchi tizimlar hozircha yo‘q. Bank
biznesining rivojlanishi
bunday
qurollardan
kundalik
faoliyatda
foydalanish
zarurligiga
olib
keladi.
«Inkomservis» firmasi misolida ABT asosiy vazifaviy tizimchalarining
qisqacha
imkoniyatlari
ustida
to‘xtaymiz.
Bankning
operatsiya
kuni
dasturiy-texnologik
majmua
sifatida
bank
hisobining
ång
ko‘p
mehnattalab
operatsiyalarini
avtomatlashtiradi
Mijozlarning
shaxsiy
schyotlari
bo‘yicha
barcha
operatsiyalar
to‘lov hujjatlari asosida amalga oshiriladi. Shaxsiy schyotdan olingan
ko‘chirma åsa har biri buxgalteriya yozuvlarini aks åttiradi. Majmua
shaxsiy schyotlar bo‘yicha (hujjatlarning rasmiylashtirilgan buxgalteriya
yozuvlari asosida) mablag‘larning haqiqiy va
rejalashtirilgan harakatini
amalga oshiradi. Hujjatlar bundan keyingi nazorat operatsiyasidan o‘tadi.
Barcha
parametrlar
mos
kelganda
hujjatlarning ro‘yxati tuziladi va
hisoblash
kassa markazi(HKM)ga
jo‘natish
uchun
fayl
sifatida
shakllantiriladi. Korrespondentlik schyoti orqali o‘tgan hujjatlar schyotlar
asosida
tarqatiladi.
Kassa hujjatlarining harakati o‘ziga xos xususiyatlarga åga, ulardan
asosiysi
bankning
boshqa
xizmatlari
bilan
aloqasidir.
Bu
xususiyat
ichki
buxgalteriya
yozuvlari
uchun
ham
xosdir.
Bu
tizimda
bank
shaxsiy schyotlarining katalogi va rejasi aks etadi. Bank mijozlariga
32
katalogni
olib borish, balans chiqarish kabi xizmat vazifalari serverda
bajariladi.
Filiallar faoliyatining hisobi bo‘yicha majmua ularning hisobxonasi
va boshqa bo‘limlaridagi ish joylarini avtomatlashtirishga mo‘ljallangan.
«Bank filiallaridan» olingan axborotlarni yig‘ish, ishlab chiqish va
tahlil
qilish, ular o‘rtasidagi hisob-kitoblarni avtomatlashtiradi. Filial-
lararo hamkorlik to‘g‘ridan to‘g‘ri yoki bankning markaziy bo‘limi
orqali tashkil qilinishi mumkin. Mazkur doiralardagi
majmua valutali
va so‘mli kassa operatsiyalarini o‘z ichiga oladi. Filial bo‘yicha balansni
ichki buxgaltetiya yozuvlari asosida hisoblab chiqadi, korrespondentlik
munosabatlari
asosida
hisob-kitoblarni
bajaradi.
Shartnomali
tizimchalar
kreditli,
depozitli,
banklararo
shartnomalar
bilan ishlaydi, valuta dilingini amalga oshiradi.
Shartnoma matnini ishlab
chiqarish, tanlangan andoza bo‘yicha ularning shartlari hamda maqomi
o‘zgarganda mos matn va shartlarni kiritish, to‘g‘riligini tekshirish
mumkin. Shartnomalarning haqiqiy holati qarz berish va qaytarish,
.
foizlar to‘lanishi bo‘yicha buxgalteriya yozuvlarini identifikatsiyalashni
qo‘lda va avtomatlashtirilgan usulda bajarish yo‘li bilan qo‘llab-quvvatlanadi.
Shartnomalar
qayd daftarida esa joriy, tugallangan, muddati o‘tgan va
to‘lov muddati kelgan shartnomalarga oid ma’lumotlar aks åttiriladi.
«Inkomservis»
firmasining
dasturiy-texnologik
majmua
depozitariysi
quyidagi
vazifalarni
amalga
oshiradi:
— mijoz
ro‘yxatini
ularning
turlarini
(investor,
diler,
åmitent,
depozitariy,
ombor)
aniqlash
asosida
shakllantirish;
— qimmatbaho
qog‘ozlarning
turlari
va
chiqarilish
miqdorini
belgilash;
— depozitariylar, balans schyotlari va mijozning kodi, qimmatbaho
qog‘ozning kodi, saqlash joyining kodini o‘z ichiga oluvchi depo
schyotlarni
shakllantirish;
— qimmatbaho
qog‘ozlar
bilan
operatsiyalarni
bajarish
(hisobga
33
qabul
qilish va chiqarish, ågasi va saqlash joyini almashtirish va
boshqalar),
depo
schyotlar
bo‘yicha
ko‘chirmalarni
tayyorlash;
— operatsiyalarning kataloglarini olib borish, qimmatbaho qog‘ozlar,
soliq
va
tariflarni
joylashtirish,
yakuniy
hisobotlarni
tayyorlash.
Savdoni
qo‘llab-quvvatlash tizimi
sifatida
«Inkomservis»
firmasining
«Birja operatsiyalari» dasturiy-texnologik majmuasini misol keltiramiz.
Majmua
valuta
oldi-sotdisida
kontraktlar va buyurtmalarni ro‘yxatga
olish,
shuningdek,
valuta
to‘lovlari
va
ko‘rsatgichlarining
tahlili,
nazorati
hamda
savdolarning
statistikasini
avtomatlashtiradi, hisobot
hujjatlari
shakllantiriladi.
