Beige Illustrated History Presentation

Download 13.51 Mb.
Sana	09.04.2024
Hajmi	13.51 Mb.
	#192059

Bog'liq
EHM tarixi (2)
3, DASTON SAPAYEV, Algoritomdi proektlestiriw 6lab, Математик тасаввурларни шакллантириш, мактаб, O\'QUVCHINING SHAXSIY VARAQASI, 2-amaliy ish psixologiya, 1-mustaqil ish, Ota ona ibrati, Информатика тест bos, Abdurayimova Gulshoda (2), Umumiy fizika kursi(E.Frish. I-tom), 5-ma\'ruza, task2, the-environment-vocabulary-practice 80587

EHMlar tarixi Presented by Ibaydullayev Otabek Eramizdan avvalgi IV asrda yashab o‘tgan Arastu (Aristotel) o‘z asarlarida inson fikrlashi va mantiqiy xulosalar chiqarish usullarini tahlil etgan. Bu yo‘nalishning rivojiga Gotfrid Vilgelm Leybnits (1646–1716) belgili mantiq yo‘nalishini kashf etish bilan katta hissa qo‘shdi. EHMlarning kelib chiqishi EHMning asosiy 4 davri Mexanik mashinalargacha bo‘lgan davr. Insoniyat hisoblashga ehtiyoj seza boshlaganda dastlabki hisoblash vositasi sifatida barmoqlardan foydalangan. Shu sababli inson tabiiy hisoblash vositasi hisoblanadigan qo‘l va oyoq barmoqlari yordamida faqat sanash ishlarini bajargan. Mexanik mashinalargacha bo‘lgan davr Hisoblash bilan bog‘liq muammolarni hal etish uchun insonlar asta-sekin turli sun’iy hisoblash vositalarini ixtiro eta boshlashdi. Shubhasiz, birinchi hisoblash vositalari eramizdan 6–5 asr avval foydalanilgan cho‘pxat (ya’ni birka – belgi qo‘yib biror narsa hisobi olib boriladigan tayoqcha, taxtacha) va eramizdan 5–4 asr avval yunonlar (qadimgi greklar) foydalangan abakdir. Abakka o‘xshash vosita boshqa xalqlarda ham foydalanilgan bo‘lib, yaponlarda – serobyan, xitoylarda – suan-pan, ruslarda – cho‘t deb atalgan. EHMning asosiy 4 davri Mexanik mashinalar davri. Nemis matematigi Vilgelm Shikkard 1623-yili loyihalashtirgan moslamadan mexanik mashinalar davri boshlandi. Aslida esa Shikkardning mashinasi ham birinchi emas ekan. 1967-yili Madriddagi milliy kutubxonadan Leonardo da Vinchining nashr etilmagan qo‘lyozmasi topilgan. Qo‘lyozmadagi chizmalar ichida o‘n uchta raqamli sonlarni qo‘sha oladigan hisoblash qurilmasining chizmasi mavjud bo‘lib, qurilma qo‘shish va ayirish amallarini bajaruvchi mashina ekanligi ma’lum bo‘ldi. Shunga asosan Uyg‘onish davrining buyuk rassomi, italiyalik matematik Leonardo da Vinchi (1452–1519-yillar) birinchi hisoblash qurilmasining ixtirochisi deb hisoblanadi. Mexanik mashinalar davri Shundan so’ng Blez Paskalning qo‘shish va ayirish amallarini bajara oladigan “Paskalina” nomini olgan mexanik mashinasi va 1673-yilda nemis matematigi va fizigi Gotfrid Vilgelm Leybnits tomonidan yaratilgan ikkilik sanoq sistemasi qo‘llangan 4 amal bajara oladigan hamda ildiz chiqara oladigan mashinasi shu davrning asosiy kashfoyotlaridan biri. Yuqoridagi barcha mexanik qurilmalar qo‘l bilan harakatga keltirilar edi. Ingliz matematigi Charlz Bebbij 1822-yilda bug‘da ishlaydigan va hisoblash jadvallarini chop eta oladigan ayirmali mashina ixtiro etdi EHMning asosiy 4 davri Elektromexanik mashinalar davri. Mexanik hisoblash mashinalarida mos qurilmalar qo‘l kuchi bilan harakatga keltirilar edi. Mana shu vazifani elektr energiyasi yordamida amalga oshiruvchi hisoblash mashinalarining ishlab chiqilishi elektromexanik hisoblash mashinalar davrini boshlab berdi. 1831-yilda amerikalik J. Genri elektromexanik rele ixtiro qildi. 1918-yilda bir-biridan bexabar holda rus olimi M.A. Bonch-Bruyevich va ingliz olimlari V. Ikklz va F. Jordan trigger deb atalgan elektron rele ixtiro etishdi. Elektromexanik mashinalar davri. 1944-yilda Govard Eyken “Mark-1” nomli elektromexanik releli dastur asosida ishlaydigan mashina yasadi. Elektromexanik mashinalar elektromexanik rele asosida yasalgani uchun yetarlicha ishonchli emas edi. Ingliz olimi Jon Fleming 1904-yilda diodni (grek. di – ikki, hodos – yo‘l) ixtiro etdi. Amerikalik muhandis Li de Fores 1907-yilda triod – elektron vakuumli lampani kashf etdi. Hisoblash texnikasining keyingi rivojiga diod va triodning kashf etilishi katta ta’sir ko‘rsatdi. EHMning asosiy 4 davri Elektron hisoblash mashinalari davri. 1946-yilda birinchi bo‘lib AQSHning Pensilvaniya universitetida Jon Mouchli va Jon Ekkert 70 tonnaga yaqin og‘irlikdagi, 300 kvadrat metr joyni egallagan, qariyb 18 000 ta elektron lampali ulkan elektron hisoblash mashinasi “ENIAC” (Electronic Numerical Integrator And Calculator)ni qurishdi. U sekundiga 300 ta Elektromexanik mashinalar elektromexanik rele asosida yasalgani uchun yetarlicha ishonchli emas edi. Ingliz olimi Jon Fleming 1904-yilda diodni (grek. di – ikki, hodos – yo‘l) ixtiro etdi. Amerikalik muhandis Li de Fores 1907-yilda triod – elektron vakuumli lampani kashf etdi. Hisoblash texnikasining keyingi rivojiga diod va triodning kashf etilishi katta ta’sir ko‘rsatdi. 10 ko‘paytirish va 5 000 ta qo‘shish amalini bajara olardi. Uning tezligi elektromexanik releli mashinalarga nisbatan 1 000 marta katta edi. Shu bilan “ENIAC” elektron hisoblash mashinalari davri boshlandi. EHM davri 4 avlodi Elektron hisoblash mashinalari (EHM) davri 4 avloddan iborat bo‘lib, ular quyidagi alomatlari bilan farqlanadi: asosiy tashkil etuvchi elementi, tezkorligi, tezkor xotirasi hajmi, kiritish-chiqarish qurilmasi, dasturiy ta’minoti. EHMning asosiy 4 avlodi Thank you very much! Download 13.51 Mb.

Download 13.51 Mb.