30
geometrik abstraksiyalar ko‘rinishda saqlanadi. Masalan, aylana shaklini kodlashtirish
uchun, u alohida piksellar ko‘rinishida bo‘lishi shart emas. Uning radiusi,
markaziy
nuqta koordinatalari va rangining xotirada saqlanishi yetarli bo‘ladi. To‘rtburchak
uchun esa uning tomonlari uzunligi, joylashuv o‘rni va rangini xotirada saqlash lozim.
Matematik formulalar yordamida turli xildagi shakllarni izohlash mumkin. Murakkab
shakllarni chizishda bir nechta oddiy shakllardan foydalaniladi. Masalan, burchaklari
yoysimon bo‘lgan to‘rtburchak shaklni qora rangda bo‘yaymiz, unga uchta oqdagi
to‘rtburchak va birta qora rangdagi to‘rtburchak shaklni qo‘shib uch dyumli disketa
rasmini hosil qilish mumkin.
Bir necha qismdan iborat vektor tasvir.
Vektor formatdagi barcha ko‘rinishlar bir necha qismlardan iborat bo‘lib, ularni
bir-biriga bog‘liqsiz holda o‘zgartirish mumkin. Ushbu qismlar ob`ekt
deb nomlanib,
bir necha ob`ektlar yordamida yangi ob`ekt yaratiladi. Buning natijasida ob`ektlar
yanada murakkab ko‘rinishga ega bo‘lish holati kuzatiladi. Har bir ob`ektda ularning
kattaligi, egriligi va joylashuv o‘rnining qiymatlari orqali beriladi. Shu sababli, tasvir
ko‘rinishlarini oddiy matematik amallar yordamida o‘zgartirish imkoniyati yaratiladi.
Vektorli grafikani qo‘llaganda, ob`ekt hajmining juda ham kichik yoki aksincha, juda
ham katta kenglikda bo‘lishi inobatga olinmaydi. Ikki holda ham rasm bilan ishlash bir
xil kechadi. Xohlagan paytda tasvir sifatini o‘zgartirmay turib, uni kattalashtirish yoki
kichraytirish imkoniyati mavjud. Vektorli usulda kodlashtirishning muhim ahamiyati
grafik faylning hajmi rastrli grafiklar fayllari hajmiga
nisbatan sezilarli darajada
kichikligidir. Biroq, vektorli grafikaning kamchilik tomonlari ham mavjud. Birinchidan,
hosil qilinayotgan tasvirning shartliligi, ya`ni tasvirlar formulalar yordamida qurilgann
egri chiziqlardan iborat bo‘lganligi sababli, haqiqiy tasvirni hosil qilish juda
mushkuldir.
Shuning uchun vektorli grafikani tasvirlarni kodlashtirishda qo‘llab bo‘lmaydi. Agar
tasvirni izohlash lozim bo‘lsa, olingan fayl hajmi rastrli grafika fayli hajmiga nisbatan
ancha katta bo‘ladi. Vektorli grafika fayllarini qurishga bag‘ishlangan dasturiy vosita
sifatida juda keng tarqalgan CorelDRAW dasturini keltiramiz.
CorelDRAW 15 dasturining ishchi oynasi boshqa grafik muharrirlar oynasiga
o‘xshashdir. CorelDRAW dasturi ishga tushirilganda ekranda dasturning boshlang‘ich
muloqot oynasi hosil bo‘ladi. Bu rejimni oldindan bekor qilish ham mumkin. Buning
uchun Show this Welcome Screen at startup (Ishga tushganda oynani ko‘rsatish)
satridan bayroqchani olib tashlash orqali amalga oshiriladi.
Dastlab dastur ishini sozlab chiqish amalarini ko‘rib o‘tamiz.
Agar ishchi oyna
to‘liq ekranni egallamagan bo‘lsa, dastur sarlavhasida yoyish tugmasini bosing.
Natijada ishchi oyna to‘liq ekranda hosil bo‘lib CorelDRAW 15 dasturi bilan ishlash
yanada qulaylashadi.
Yaratilayotgan tasvir aniq ko‘rinishi, boshqariluvchi elementlar ekranda joylanishi
uchun ekranning ruxsat etilgan kattaligini 1024x768 nuqtalarda, eng yaxshisi
1280x1024 ni qo‘llanilishi tavsiya etiladi.
31
CorelDRAW 15 vektor grafikasi muharririning ishchi oynasidagi asosiy
elementlari bilan tanishib chiqamiz
.
Windows muhitida ishlovchi boshqa dasturlar kabi
oynaning yuqori qismida oyna sarlavhasi va menyusi joylashgan. CorelDRAW 15
dasturida o‘z interfeysini o‘zgartirish imkoniyatlari kengaytirilgan.
Dasturning ishchi oynasi
Dastur oynasining markazida varaq rasmi joylashgan, u ishchi soha deb yuritiladi.
Ishchi sohada va undan tashqarida tasvir
chizish imkoniyati mavjud, biroq chop
qilinayotganda faqat ishchi sohada chizilgan tasvir chiqariladi. Ranglarni boshqarish
uchun oynaning o‘ng qismida joylashgan ranglar majmuasidan foydalaniladi. Holat
satrida esa muharrir bilan ishlashni engillashtiruvchi turli xildagi ma`lumotlar hosil
bo‘ladi. Tasvir chizishda qo‘llaniladigan asosiy vositalar uskunalar panelida joylashgan.
Unda joylashgan tugmalar muharrirda bajariluvchi
amallarni tez bajarilishini
ta`minlaydi. Xususan, Property Bar (Xususiyatlar paneli) alohida ajralib turadi. Undagi
tugmalar bajarayotgan amallaringizga bog‘liq holda paydo bo‘ladi yoki ko‘rinmaydi.
Xohlagan paytda joriy holatga mos bo‘lgan tugmaning xususiyatlarini uskunalar
panelida topishingiz va ishchi oynaning xohlagan tomonida joylashtirish mumkin. Shu
bilan birga menyu satrining ham o‘rnini o‘zgartirish imkoniyati mavjud. Uskunalar
panelining bo‘sh qismida sichqonchaning o‘ng tugmasini bosing, natijada yordamchi
menyu (kontekst) paydo bo‘ladi
.
Yordamchi oynadagi o‘rnatilgan
bayroqcha orqali
uskunalar panelida qaysi bo‘limlar joylashtirilganligini ko‘rsatadi.
Yordamchi menyu
Foydalanuvchi panelida joylashgan turli xildagi uskunalardan foydalanishi
mumkin. Panelidagi uskunalarni birma-bir sichqoncha orqali tanlab, uning Property Bar
32
(Xususiyat paneli)ga e`tibor bering, ularning ko‘rinishi har bir uskunaga mos ravishda
o‘zgaradi. Shu bilan birga holat satridagi ma`lumotlar ko‘rinishi ham o‘zgaradi.
Muharrir sozlangandan so‘ng tasvir bilan ishlashingiz va turli xildagi vektor ob`ektlar
yaratishingiz mumkin.
Yangi hujjatni yaratish uchun menuning Fayl
(File) va Yangi hujjat buyrug‘i (New) yoki
instrumentlar panelidagi maxsus tugma bosiladi.
Hujjatni ochish uchun, menuning Fayl (File) va
Ochish (Open) buyruglari yoki instrumentlar
panelidagi maxsus tugmalar yordamida amalga
oshiriladi.
CorelDRAW dasturida bir vaqtning uzida bir nechta
hujjatlar bilan ishlash imkoniyatlari bor,
shu bilan
birga kerak bo‘lmagan hujjatlarni yopib qo‘ysa ham bo‘ladi. Bu esa menuning Fayl
Yopish(Close) buyrug‘i erdamida amalga oshiriladi.
