Bilim sohasi: 100000 – Gumanitar soha Ta’lim sohasi: 110000 – Pedagogika Ta’lim yo`nalishi

56 
Цвет (Color Wheel)  
Tekislikda fazoviy obyektlarni tasvirlashda ranglar katta rol uynaydi.Вкладка 
Цвет (Color Wheel) bir nechta ran zalivkalinintaklif etadi.
Использовать заливку объекта (Use object fill) amali obyektning uzining 
rangini zalivka sifotinda foydalanadi. Ковровая заливка (Drape fills) tanlangan bo‘lsa 
obyektni tula en tomonlarga ajratmasdan buyaydi.
Сплошная заливка (Solid fill) fazoviy obyektning ust qismini bir xil rang bilan 
tultiradi, bunda rang palitradan tanlaniladi.
Плавная заливка (Shade) oyruglikni real immitatsiyalashda ravon tarqalishning 
t’amillash maqsadida foydalaniladi. Ranglar От (From) va До (То) tugmalari 
yordamida aniqlanib, yoruglikni hisobga olgan holda gradientli to‘ldidrish imkonini 
beradi. Фаска (Bevels)
Fazoviy obyektning eng oxirgi shtrixi obyektning faskasini 
yaratish bo‘ladi.
Фаска 
(Bevels) 
faskani 
yaratish 
va 
uning 
paramertlarini o‘zgartirish amallarini bajaradi. Faskani 
yaratish uchun Применить фаску (Use Bevel) bayroqch 
qo‘yish kerak va uni parametrlarini aniqlash kerak.
Глубина фаски (Bevel depth) maydoni faskani 
o‘lchamini beradi, Угол фаски (Bevel angle)maydoni — 
qialiq burchagini ko‘rsatadi.
Линза (Lens) buyrug‘i
Effects (Эффекты) dagi Линза (Lens) 
buyrug‘i ajratilgan obyektni shklini o‘zgartiradi , 
masalan , kattalashtiradi,yoki ranglarni filtrlaydi va 
h. Agarda linza obyektlar guruhi ustida tursa,u 
holda obyektni har birini alohida o‘zgartiradi.
Bu amal bajarilganda Docker tipidagi panel 
paydo bo‘lib ,unda linzalar ruyhati va ularni 
foydalanganda obyekt ko‘rinishlari beriladi. 
Tanlangan linzaga turiga bogliq effekt paramertlari uzgaradi.
• 
Linza - Прозрачная (Transparency) obyekt va linza

57 
ranglarni aralashtiradi,bu amal Цвет (Color) tugmasi va Уровень (Rate) maydonidan 
linza tiniqligi foyz nisbatia tanlanadi, qiymat qancha katta bo‘lsa linza tiniqligi yuqari 
bo‘ladi.
• 
Linza - Увеличение (Magnify) Коэффициент увеличения (Amount)maydonda 
berilgan qiymatga nisbatan obyektni kattalashtiradi.
• 
Linza - Яркость (Brighten) obyektni ravshaligini Уровень (Rate) maydonida 
beriilgan qiymatgan aniqlaydi .qyimatlar diapazoni:
-100% dan +100%. Agar +100% bo‘lsa hamma ranglar oq ranga ega bo‘ladi, 0% da 
linza - obyekt rangiga hech qanday tasirini o‘tkazmaydi, – 100% da bo‘lsa hamma 
ranglar qora ranga utadi.
• 
Linza - Инвертировать (Invert) obyektni ranglarini invertizatsya qiladi: Qora 
rangni — oq ranga, oq rangni — qaraga va h.. Agarda invertizatsiya fonga ham 
tasir qilsa u holda Удалить фон (Remove Face) bayroqchasini qo‘yish kerak 
shunda faqat obyekt gina invertizatsya qilinadi.
• 
Linza - Цветной фильтр (Color Limit) buyrug‘i Цвет (Color)da o‘rnatilgan linza 
rangidan boshqa obyektning barsha ranglarini filtirlaydi. Filtratsiya intentsivligi 
Rate (Уровень) maydonidan aniqlaniladi agarda u kam bo‘lsa boshqa 
ranglarning natijaviy ranga tushishi ko‘proq bo‘ladi. Bu effektga Удалить фон 
(Remove Face)ni foydalansa ham bo‘ladi.
• 
Linza - Сложение цветов (Color Add) obyektning rangiga linza rangini RGB 
modeli bilan aralashtiradi.
• 
Linza - Окрашенная серая шкала (Tinted Grayscale) Bu filtr rasmlar bilan 
ishlashda qullaniladi.
• 
Linza - Инфракрасная шкала (Heat Map) obyekt rangini infra qizil shkala 
bo‘yicha konvertatsya qiladi.
• 
Linza - Цветовой фильтр с растяжкой (Custom Color Map) obyekt rangini 
silzitgish yordamida o‘zgartiradi. От (From) va До (То) tugmalari yordamida 
ranlarni uzgartadi.Silzitgishning yonalishi quyidagi ruyxatda berilgan: По 
прямой (Direct Palette) variantida to‘gri chiziq buyicha, Прямая радуга 
(Forward Rainbow) varianti esa va Обратная радуга (Reverse Rainbow) soat 
strelkasi ga nisbatan doyra shaklida o‘zgartiladi.
• 
Linza - Контурный режим (Wireframe) Ovbodka va zalivkalarni rangini 
o‘zgartiradi Обводка (Outline) va Заливка (Fill) amallari bilan bajariladi.
• 
Linza - "Рыбий глаз" (Fish Eye) obyektlarni kattalashtiradi yoki kishiklastiadi. 
Linza uzragish diapazoni -1000% dan 
+1000% oraliqda bo‘lib, bu
Уровень (Rate) panelida joylashgan bo‘ladi.

58 
Agarda Без линзы (No Lens Effects) tanlansa linza olib tashlanib oddiy 
obyekt ko‘rinishida beriladi.
Заморозить (Frozen) bayroqchasi, linza tagidagi obyektni qatirgan holda 
boshqa joyga qo‘yish mumkin.
Точка зрения (Viewpoint) linzadan ko‘rilgan
obyektni silzitish imkoniyatga ega, bunda obyekt yoki linza siljitilmagan holda 
bajariladi. Bu amalga bayroqcha qoyilgandan keyin Редактировать (Edit) tugmasi 
paydo bo‘ladi, tugma bosilgandan keyin krest shaklidagi marker chiqadi. Markerni 
silzitish tasvirni silzitishga olib keladi.
Обтравочный клип (Power Clip) buyrug‘i
Эффекты (Effects) menyusidagi Обтравочный клип (Power Clip) buyrug‘i
bajarilganda menuning buyruqlari va effektlarni muharrirlash chiqariladi.
Klipga kiradigan barcha obyektlar bitta obyekt bo‘lib hisoblanadi. Klip ustida amallar 
bajarganda obyektni butunligicha yoki uni qismlarga bo‘lgan holda amalga oshiriladi. 
Редактировать содержание (Edit Contents) yordamida muharrirlanadi. Bu amal
Эффекты (Effects) menyusidagi Обтравочный клип (Power Clip) ichida 
joylashtirilgan. Agarda ichma –ich klip bo‘lsa muharrirlash bir necha marta bajariladi.
Ishni tugatgandan so‘ng Закончить редактирование данного уровня (Finish 
Editing This Level) amali bajariladi. Bu amal muharrirlangan obyektni qaytadan 
konteynerga solib qo‘yadi.
Agarda Параметры (Options) (Windows menyusi Toolb asbobi) ayniqsidagi 
Редактировать
(Edit) buyrug‘idagi Автоматическое центрирование gan bayroqcha quyilgan bo‘lsa 
klipni taskil etuvchilari markazdan joyalstirilgan holda ekranga chirqariladi
Интерактивная прозрачность (Interactive Transparency) asbobi
Интерактивная прозрачность (Interactive Transparency) asbobi yordamoda 
vektor grafikasi dasturiga rastrli grafika dasturlarining amallaridan biri bajariadi, bu 
amal asboblar panelidagi mos tugmasi yordamida bajariladi.
Bu amalning rastrli tasvirlarni серого ko‘rinishidagi obyektlarni yaratadi.
Интерактивная прозрачность (Interactive Transparency)asbobi Свойства 
(Property Bar) bilan birgalikda ishlab, hamma zalivkalardan foydalanish va ravshanlik 
parametrlarini oshiradi. Свойства (Property Bar) satr ko‘rinishi tanlangan zalivka 
turiga bogliq.

59 
Edit (Редактировать) tugmasipanelning chap tomonida joylashgan bo‘lib, mos 
zalivka rangdagi asosiy mulohat oynasini ekranga chiqarishga muljallangan.
Bu yerda maskalarni biiktirishning rejimlariga itibor berish kerak, bu un sakkizta 
ranglarning obyektlar bilan ishlash imkoniyatini beradi.
Ruyhatda quyidagilar berilgan: Нормальным (Normal), Сложение (Add), 
Вычитание (Substract), Разница (Difference), Усиление (Multiply), Ослабление 
(Divide), Если светлее (If Lighter), Если темнее (If Darker), Текстуризация 
(Texturize), Hue (Цветовой тон), Насыщенность (Saturation), Яркость (Lightness), 
Обращение (Invert), Логическое «и» (And), Логическое «или» (Or), Логическое 
«исключающее или» (Xor), Красный (Red). Зеленый (Green), Синий (Blue).
Интерактивная деформация (Interactive Distortion) asbobi

60 
Интерактивная деформация (Interactive Distortion) asbobining tugmasi 
Интерактивный 
инструмент 
(Interactive 
Tool)guruhida 
joylashgan.Bu yordamida obyektlarni avvalgi turidan katta farq 
qiladiganday qilib o‘zgartiradi. Bu asbob Свойства (Property 
Bar) bilan birgalikda ishlatiladi. Bunda deformatsiyaning uchta 
tipi mavjud: «Тяни-Толкай» (Push and Pull), Зигзаг (Zipper) и 
Скручивание (Twister).
Bu asbob bilan ishlash boshqa interaktiv asboblardan farhi yoq, 
fahat oxiridagi olinadigan natija koplagan faktorlarga bog‘liq, 
tasodifiy (masalan, kursorning holati yoki uning siljitil yatirilgan 
masofasi va h.), voqealar kutilgan natijani bermaydi. “Mahsulot” 
ning bir nechta turini olish imkoniyatlari bor va u cheksiz.
Интерактивная тень (Interactive Drop Shadow) asbobi
Интерактивная тень (Interactive Drop Shadow) asbobininng tugmasi 
Интерактивный инструмент (Interactive Tool) joylashgan bo‘lib ,soyaning har xil 
effektlarini yaratishga muljallangan.
Bu asbob Свойства (Property Bar) asboblar satridan ham boshqariladi.
Направление тени (Drop Shadow Direction) ruyhatida quyidagicha soyalarning
ruyhati berilgan: Внутрь (Inside), По центру контура (Middle). Наружу (Outside). 
Усредненная (Average). А в списке Границы тени (Drop Shadow Edges) — chegara 
uchun variantlari: Линейная (Linear), Квадратная
(Squared). Инвертированная квадратная (Inverse Squared). 
Жесткая (Flat). Rang effektlari
CorelDRAW dasturining asasoy uzgachaligi rangli effektlar yaratish bo‘lib 
hisoblanadi. Bu effektlar nafaqat nuqtali tasvirlar, vektorli tasvirlar uchun ham 
ishlatiladi. Эффекты (Effects) menyusidagi Цветовые настройки (Color Adjustment) 
buyrug‘i, ruyxatni chiqaradi va bu yerda shulardan oltitasi vektorli obyektlarga tegishli.
• 
Яркость-Контраст-Интенсивность 
(Brightness-Contrast-Intensity) 
filtri 
tasvirlarni rang tonlarini sozlaydi. Яркость (Brightness) maydoni yoriqlilik 
tushishini uzgarish diapazonini ko‘rsatadi, Контраст (Contrast) maydoni— oshiq 
va to‘q rang tonlarini uzgarishini beradi, Интенсивность (Intensity) maydoni 
bo‘lsa — oshiq to‘qlar uzgarishini beradi (to‘q ranglar uzgarmaydi).

61 
• 
Цветовой баланс (Color Balance) filtri belgilangan obyektni ranglarni 
uzgarishini bildiradi. Bu effektni qiyin tomoni bitta rangni uzgarishi ranlarning 
balansini bazida boshqa ranglarning uzgarishiga olib keladi.
• 
Гамма (Gamma) filtri яркости va контраста nisbarlarini urtacha ton diapazoni 
qarab, soyalar va yoriqliliqni tushishini saqlaydi. Agarda hech narsa tanlanmasa 1 
soni qobul qiliniladi, bu deganimiz tasvirga tasiri qilganda tasvir uzgarmaydi . 
Agarda gamma ranglari soni ortib borsa oqaradi, teskari bo‘lsa qoralashadi..
• 
Цветовой тон/Насыщенность/Светлота (Hue/Saturation/Lightness) filtri rang 
toni va uning to‘yinganligini o‘zgartiradi
• 
Негатив (Invert) filtri negativ ranglarni olishga yoki nuqtali tasvirlarni olishga 
muljallangan. Oq va qora ranglar bir-biri bilan olmashtiriladi.
• 
Постеризация (Posterize) filtri rangni ottenkalarini kamaytirishga, yani tasvirni 
bir 
nechta 
lokal 
ranglarga 
ajratadi. 
Bu 
usul 
grafikada 
kengnan 
foydalaniladi,masalan,plakat turida. Bu buyruq tasvirlarni trassirovkalashga 
tayorlashda ham qullaniladi. Ko‘pburchakning asbobi (Polygon)
Ko‘pburchakni tomonlari berilgan geometrik obyekt deb tushunilsa bo‘ladi. 
Ko‘pburchak turlaridan biri yulduzcha xisoblanadi, uning uchlari qavariq ko‘pburchak 
ishiga joylashgan va maydonni kesib utib tutashtirilgan tomaonlardan iborat figura 
bo‘ladi.
Ko‘pburchaklarni chizish tepada keltirilganlardan farqi yo‘q. Agarda  bilan 
birgalikda chizilsa to‘gri ko‘pburchak chiziladi yani hamma tomonlari neng bo‘lgan 
ko‘pburchak. Parametrlarini o‘zgartirich uchun Obyektning Xossalaridan (Object 
Properties) foydalaniladi.
Ko‘pburchaklarni chizganda (Polygon) tanlaniladi va ushlari,tomonlari soni 
ko‘rsatiladi. Ung tomonda joylashgan oynada obyektning qanday ko‘rinishdaligi 
ko‘rsatiladi.
Uchlarining qanaqa ko‘rinichda bulishi kerakligini (Sharpness) yordamida 
beriladi, yani obyektning tomonlari qancha ko‘p bo‘lsa uchlari uchqir bo‘ladi. 
Ko‘pburchak (Polygon) va Yulduz (Star) turlaridan birini tanlash uchun ko‘rsatgich 
berilgan. Bu ko‘rsatgichlar asboblar panelida Xossa (Property Bar). berilgan bo‘ladi.

62 
Bu erda shuni nazarda tutish kerakki dasturda asboblar paneli dagi (Polygon Tool) 
ko‘pburchalar parametrida ko‘pburchakning yana bir turi yulduz ko‘pburchak (Polygon 
as Star) ham mavjud. Spiral asbobi (Spiral)
Spiral asbobi (Spiral) asosan belgili radiusga va uramga ega geometrik obyektlarni 
chizishga muljallangan.
Bu asbob bilan ishlash to‘griturtburchaklarni chizishga uxshaydi. Bu yerda spiral 
turini simmetrik (Symmetrical) va logarifmli (Logarithmic) turining bittasini tanlash 
kerak.
Eni va uzunligi teng bo‘lgan spirallar tugmasini bosib turib chiziladi.
Spiral parametrlarini (Property Bar) o‘zgartirsa 
bo‘ladi.
Koordinata qogozi (Graph Paper)
Koordinata qogozi (Graph Paper) 
yordamida oldindan berilgan parametrlar bilan 
katakcha quruladi. Bu katakchalarni grafiklar, 
diagrammalar chizganda foydalansa bo‘ladi.
Katakcha chizish yuqaridagi asboblarga 
uxshash bo‘ladi, masalan to‘g‘riturtburchak bilan 
ishlaganga uxshaydi
Faqat bitta farqi katakcha o‘lchami bo‘ladi. 
U Koordinat qog‘oz asbobi (Graph Paper Tool) 
va dialog oyna Parametrlar (Options) orqali 
amalga oshiriladi.
Katakchalar soni eniga (Number of cells wide) 
nechta katakcha, katakchalar soni bo‘yiga 
(Number of cells high) esa bo‘yiga nechta
katakcha joylashtirishni ko‘rsatadi. Agarda 
kvadrat shakldagi katakcha kerak bo‘lsa u holda 
tugmasi bilan birgalikda ishlatiladi. 
Parametrlarini esa Xossalar
(Property Bar) o‘zgartirsa bo‘ladi.
Egri chiziqlar guruhi asboblari (Curve)
Egri chiziqlar guruhi (Curve) asboblar paneli :
Chizish,(Freehand), Bezie (Bezier), Pero (Natural Pen),
Ulchovli
chiziq
(Dimension),
bog‘lovchi chiziqlar(Connector Line) i 
bog‘lagich (Connector) iborat.
Chizish asbobi (Freehand)
Chizish (Freehand) asbobi asosan hoxlagan turdagi chiziqlarni chizishga muljallangan 
va asbob yordamida chizilganda avtomatik ravishda tayanich nuqtalari tanlangan vektor 
konturi payda bo‘ladi. Kontur chizilgandan keyin konturni muharrirlashga bo‘ladi.

63 
Bu asbob bilan chilganda mos chiziq qalinligi va rangi tanlanadi. Xohlagan 
paytda chizilgan chiziqni davom etib chizishga bo‘ladi, buning uchun kursor chiziqning 
oxirgi nuqtasiga keltiriladi va kursor ko‘rinichi uzgaradi shu paytda sichqoncha bilan 
chiziqni davom ettirsa bo‘ladi. Chizish (Freehand) asbobi bilan asosan to‘gri chiziq 
chiziladi uning uchun dastlabki va oxirgi nuqtalar ko‘rsatilsa bas.
Immitatsia asbobi (Artistic Media)
Immitatsiya (Artistic Media) asbobi rastr grafikasiga tegishli asboblardan biri 
bo‘lib hisoblanadi. CorelDRAW dasturi ham bu asbobga 
ega. Bu asbob shtamp ko‘rinishidagi peroga o‘xshaydi.
Immitatsiya asbobining qiyidagi turlari mavjud.
• 
Obrazets 
(Preset) 
rejimi 
tayyor 
formadagi 
namunalardan 
qalinligi 
uzgaradigan 
obyektlar 
chizish Bu rejim obyektlarni figurali shtrixlar bilan 
shizadi.
• 
Kist (Brush) rejimi har xil murakkab shakldagi 
formalarni va matnlarni boyashda ishlatiladi.
• 
Raspo‘litel ob’ektov (Object Sprayer) rejmi har xil 
grafik elementlarni traektorya boyicha metodlardan foydalanib joylashtiradi 
Bu rejm asosan murrakab romlar ,girlayndlar,va h. yaratishda ishlatiladi.
• 
Kalligrafiya (Calligraphic) rejimi pero yordamida qiya ko‘rinishdagi 
obyektlarni chizishda ishlatiladi.
Najim (Pressure) rejimi har xil shtrixlarni yoartishda ishlatiladi.

Download 10,51 Mb.