• Lipidlarning asosiy sinflari
  • 19-jadval Odam lipidlari tarkibidagi ba’zi yog‘ kislotalari
  • Neytral yog‘lar
  • Biokimyo pmd




    Download 4,12 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet134/273
    Sana21.05.2024
    Hajmi4,12 Mb.
    #249242
    1   ...   130   131   132   133   134   135   136   137   ...   273
    Bog'liq
    Sobirova-R.A-biokimyo

    LIPIDLAR ALMASHINUVI
    Lipidlar suvda erimaydigan, ammo organik erituvchilarda eruvchan,
    kimyoviy tuzilishi jihatidan xilma-xil bo‘lgan birikmalardir.
    Lipidlar organizmda muhim vazifalarni bajaradi:
    1. Biomembranalarning asosiy tarkibiy qismini tashkil etadi.
    2. Biologik membranalar o‘tkazuvchanligini ta’minlaydi.
    3. Nerv impulslarini o‘tkazishda ishtirok etadi.
    4. Hujayralararo kontaktni ta’minlashda ishtirok etadi.
    5. Organizmda energetik zaxira vazifasini o‘taydi.
    6. Organizmga yog‘da eruvchi vitaminlarning tushishi va ularning
    o‘zlashtirilishini ta’minlaydi.
    Eng ko‘p uchraydigan lipid neytral yog‘lar bo‘lib, ular asosan
    glitserin va yog‘ kislotalaridan tarkib topgan. Odam organizmi lipidlari
    tarkibida uchraydigan yog‘ kislotalari jadvalda keltirilgan.
    Lipidlarning asosiy sinflari
    Neytral yog‘ lar (yoki neytrel gliserollar);
    Mumlar;
    Sfingolipidlar: sfingomieliplar, serebrozidlar, gangliozidlar.
    Steroidlar;
    Fosfoglitseridlar: fosfatidiletanolamidlar, fosfatidilserinlar,
    fosfatidilinozitollar, plazmalogenlar, kardiolipinlar.
    Tabiatda uchraydigan yog‘ kislotalarni shartli ravishda to‘yingan,
    bitta qo‘shbog‘ tutuvchi va ko‘p qo‘shbog‘ tutuvchi guruhlarga bo‘lish
    mumkin. Yuqorida ko‘rsatilganidek, ko‘pchilik yog‘ kislotalari tarkibida
    uglerod juft sonlarni tashkil etadi. Hayvon va o‘simlik lipidlari tarkibiga
    kiruvchi to‘yinmagan yog‘ kislotalar molekulasida qo‘shbog‘ ko‘pincha
    9 va 10-uglerodlar orasida bo‘ladi (19-jadval).


    235
    19-jadval
    Odam lipidlari tarkibidagi ba’zi yog‘ kislotalari
    Nomi
    Formulasi Raqamlar bilan
    belgilanadigan
    simvoli
    Toyingan yog‘ kislotalari
    Moy kislota CH
    3
    (CH
    2
    )
    2
    COOH
    4:0
    Miristinat kislota
    CH
    3
    (CH
    2
    )
    12
    COOH
    14:0
    Palmitinat kislota
    CH
    3
    (CH
    2
    )
    14
    COOH
    16:0
    Stearinat kislota
    CH
    3
    (CH
    2
    )
    16
    COOH
    18:0
    Araxinat kislota
    CH
    3
    (CH
    2
    )
    18
    COOH
    20:0
    Begenat kislota
    CH
    3
    (CH
    2
    )
    20
    COOH
    22:0
    Lignotserinat kislota
    CH
    3
    (CH
    2
    )
    22
    COOH
    24:0
    Toyinmagan yog‘ kislotalari
    Palmitooleinat kislota
    CH
    3
    (CH
    2
    )
    5
    CH=CH(CH
    2
    )
    7
    COOH
    16:1 (9)
    Oleinat kislota CH
    3
    (CH
    2
    )
    7
    CH=CH(CH
    2
    )
    7
    COOH
    18:1 (9)
    Linolat kislota CH
    3
    (CH
    2
    )
    4
    CH=CHCH2=CH(CH
    2
    )
    7
    COOH 18:2 (9,12)
    Linolenat kislota CH
    3
    CH
    2
    CH=CHCH
    2
    CH=
    CHCH
    2
    CH=CH(CH
    2
    )
    7
    COOH 18:3 (9,12,15)
    Araxidonat kislota CH
    3
    (CH
    2
    )
    4
    CH=CHCH
    2
    CH=CH-HCH
    2
    CH=
    =CH(CH
    2
    )
    3
    COOH
    20:4 (6,9,12,15)
    Nervonat kislota
    CH
    3
    (CH
    2
    )
    7
    CH=CH(CH
    2
    )
    13
    COOH
    24:1 (9)
    Neytral yog‘lar
    (yoki atsilglitserollar) glitserin va yog‘
    kislotalaridan tarkib topgan efirdir.


    236

    Download 4,12 Mb.
    1   ...   130   131   132   133   134   135   136   137   ...   273




    Download 4,12 Mb.
    Pdf ko'rish