19
foydalaniladi. Masalan, Alanin
–
Ala, A, Valin - Val, V. R
–
ning tabiati, unda
qо‘shimcha amino
-, karboksil va boshqa funksional qismlarning mavjud
bо‘lishiga qarab aminokislotalar quyidagi (1
-
jadval) guruhlarga bо‘linadi:
1-rasm. Aminokislotalarning strukturaviy formulasi.
Oqsil molekulalarida doim uchraydigan
ikki xil kimyoviy guruhlar
amino (-NH
2
) ва korboksillar (
-
СООН) о‘zaro bir
-
birlari bilan bog‘lanib
pe
ptid bog‘larini hosil qiladilar.
Suv muhitida reaksiya muvozanati erkin aminokislota hosil bо‘lishiga
qaratilgan bо‘lib, oddiy holatda suv ajralib chiqavermayd
i. Bu jarayon
murakkab,
energiya talab qilib, maxsus organoidlarda (ribosoma) sodir
bо‘ladi.
Erkin aminokislota guruhini tutmaydigan aminokislota prolin,
uning
hosilasi oksiprolin oqsil molekulasidagi shu aminokislota tutgan joylar burilib
о‘ziga xos struk
turani hosil qilishda xizmat qiladi. Ularni iminokislotalar deb
ataladi.
Aminokislotalardan tashkil topgan polipeptid
zanjirining molekulyar
massasi 57 dan 186 Da atrofida bо‘lib о‘rtacha oqsilniki 110 Dalton.
Molekulyar massasi 44000 Da bо‘lsa, tarkibida
400ta aminokislota qoldig‘i
bо‘ladi. Peptid bog‘ini hosil qilmaydigan kimyoviy guruhlarni radikallar deb
ataladi. Ularning kimyoviy tabiati har hil bо‘lib, nokovalent bog‘larni
hosil
qilishida, oqsillarning fazoviy strukturasini shakllantirishda ishtirok etadi.
