|
Mustaqil bajarish uchun topshiriqlarBog'liq biologiya 10 uzb Kurs ishi1 surxandaryo, DVIGATELLARNING KO‘RSATKICHLARINI OSHIRISH USULLARI VA ULARNI RIVOJLANISH ISTIQBOLLARI., Science and Human, ASIL ABBOS FERRARI, abdikerimova g operatsion sistemasi, axborotni muhofaza qilish, bayonnoma, Tahorat olinayotganida o\'qiladigan duolar, Scan 20230522 (2), REFERAT O\'ZI, Shaxsiy varaqa Mohicha, Документ Microsoft Word (3), Mehnat-oila tarbiyasinig sharti sifatida, Презентация давлат хукук тарихиданMustaqil bajarish uchun topshiriqlar:
1-topshiriq. Hayotning har bir tuzilish darajasida amalga oshadigan jarayonlarni
yozing.
Darajalar
Komponentlar
Jarayonlar
2-topshiriq. Ijodiy va mustaqil fi krlang va savolga javob bering.
1. Tiriklikning turli tuzilish darajalariga ajratishning mohiyati nimada deb
o‘ylaysiz? Fikringizni asoslang.
2. Tiriklikning har bir darajasida sodir bo‘ladigan jarayonlarni aytib bering.
II BOB. HAYOTNING MOLEKULA DARAJASIDAGI
UMUMBIOLOGIK QONUNIYATLAR
3-§. HAYOTNING MOLEKULA DARAJASI VA UNING
O‘ZIGA XOS JIHATLARI
Ma’lumki, tirik organizmlar yaxlit sistema bo‘lib, ular organlar sistemasidan,
organlar sistemasi esa, organlardan, organlar to‘qimalardan, to‘qimalar esa
hujayralardan tuzilgan. Shu sababli, hujay ra tirik organizmlarning tuzi lish,
ko‘payish va funksional birligi sanaladi. Ti rik organizmlarga xos bo‘l gan hayotiy
jarayonlar aynan hujayralarda sodir bo‘ladi. Hu jayra va uning organoidlarida
boradigan hayotiy jarayonlar uning tarkibiga kiradigan or ganik birikmalarga
bog‘liq bo‘ladi. Mazkur organik birik ma larning molekula darajasida o‘rganili-
shi hujayra, to‘qima, organ, organlar
sistemasi va organizmda sodir bo‘la-
digan jarayonlarda ularning biologik
ahamiyatini tushunish imkonini be-
radi (2-rasm).
Hayotning molekula darajasi
Yerda hayotning paydo bo‘lishi va
rivojlanishining birlamchi asosi si-
fatida o‘rgani lishi, shuningdek, tirik -
lik ning keyingi darajalari bo‘lgan
hujayra, to‘qima, organ, organizm,
populatsiya va tur, bioge ose noz,
bios fe ra bilan o‘zaro aloqadorlik
va uzviy likni aniqlashda muhim
ahamiyat kasb etadi. Hayotni
molekula dara ja sida o‘rganishning
mohiyati tirik or ganizm hujayralarida
uch raydigan bio logik molekulalar,
ya’ni organik birikmalar: uglevod-
lar, oqsillar, nuk lein kislotalar,
lipidlarning tu zilishi va ularning
biologik ahamiya tini aniqlash sa naladi.
Molekula darajasida muhim biologik birikmalar (uglevodlar, oqsillar,
nuklein kislotalar, lipidlar)ning tirik organizmlarning o‘sishi, rivojlanishi,
irsiy axborotni saqlashi va avloddan avlodga o‘tkazishi, modda va energiya
almashinuvida tutgan o‘rni o‘rganiladi.
Tirik organizmlarni o‘rganish da dastlab organik birikmalar, ular ishtirokida
boradigan reaksiyalar, fi zik-kimyoviy jarayonlarga e’ti bor qaratiladi. Mazkur
jarayon lar aniqlangandan so‘ng, tirik organizmlarda sodir bo‘ladigan
o‘zgarishlarning mohiyatini tushunish mumkin.
Shuni qayd etish kerakki, makromolekulalarning tuzilishi va xususiyatlarini
bilish, ularni laboratoriya sharoitida o‘rganish biomolekulalar haqida to‘liq
tasavvurni hosil qilmaydi. Hayotning molekular darajasini o‘rganishda kimyo,
fi zika, informatika, matematika fanlarining kashfi yotlari va qonunlaridan
foydalaniladi. Hujayradan ajratib olingan makromolekulalar biologik
mohiyatini yo‘qotib, faqat fi zikaviy va kimyoviy xususiyatlarga ega bo‘ladi.
|
| |
