Ionalmashuvchi tashuvchilarga adsorbsiya yo’li bilan immobilizasiya qilishda izoelektrik
nuqtasi va rN –mo’tadilligi bir-biriga yaqin bo’lgan fermentlar bilan ishlanganda qator muammolar
paydo bo’ladi. Ferment bilan tashuvchi orasidagi mustaxkam bog’lanish faqatgina,
izoelektrik
nuqtadan uzoqroq bo’lgan rN da, ya’ni fermentni katalitik xususiyati past bo’lgan sharoitda amalga
oshiriladi.
SHuning uchun, ham fermentni oldindan modifikasiya qilish, ya’ni ferment molekulasiga
yangi ionogen guruhlar (polikislotalar, karboksimetil,
sellyuloza, yantar kislotasi va x.k.) kiritish
maqsadga muvofiq bo’ladi. Masalan, L-ximotripsin xlortriazinli rang bilan aralashtirilganda, uni
izoelektrik nuqtasi ishqoriy tomonga siljishi, va shu tufayli ferment ko’pgina tashuvchilarga
adsorbsiya bo’lishi, oqibat natijada esa katalitik faolligi saqlanib qolishi isbotlangan.
Boshqa
bir misol, L-ximotripsinni KM-sellyuloza bilan modifikasiya qilinganda, ferment
neytral rN muhitida DEAE-sellyulozada yoki DEAE-sefadeksga faolligi saqlangan holda
immobilizasiya bo’ladi.
Ferment tashuvchi bog’ini mustaxkamligiga ta’sir etuvchi boshqa omillar
Immobilizasiya bo’lgan fermentni tashuvchi satxidan oson yuvilib ketmasligi uchun
adsorbsiya qilingan ferment qatlami bifunksional agentlar bilan ishlov beriladi. Natijada, tashuvchi
satxida fermentlarni bir-birlariga bog’langan holatidan iborat yupqa plenka hosil bo’ladi.
Bifunksional
agent sifatida glutaraldegid, gossipol va boshqalarni ishlatish mumkin.
Immobilizasiya qilishni original yo’li professor K.Martinek tomonidan namoyish etilgan.
Buning uchun qisman kimyoviy destruksiyaga uchragan neylon iplaridan foydalaniladi. Tashuvchi,
ferment eritmasiga solinadi va mexanik tortiladi, natijada neylonni g’ovaklari yiriklashib, unga
fermentning joylashishi osonlashadi.
Ma’lum vaqtdan keyin tortib turgan kuch olinadi va neylon yana o’z
holatiga keladi, ferment
esa g’ovaklarda siqilib qoladi. Elektr toki yordamida ushlash usuli, immobilizasiyaning yangi
usullaridan bo’lib, membranalar yordamida ajratilgan elektrodlar bilan
kollektorlarda elektr
maydoni hosil qilinadi. Kollektor qilib silikagel, ion almashuv smolalari, minerallar ishlatilishi
mumkin.
Ferment kollektorlarda elektrostatik va dipol-dipollik o’zaro ta’sir
kuchlari orqali ushlanib
qoladi. Bu usulni yomon tomoni shundan iboratki, immobilizasiya tizimi hamisha elektr toki
ta’sirida bo’lishi shart. Tok uzilsa yoki o’chsa ferment tashuvchidan yuvilib ketadi.
