turilàdi. Inokulyatordàgi oziqà muhiti tàrkibi fårmåntàsion oziqà muhiti tàrkibigà yaqinroq bo’lishi
zàrur.
CHizma 5. Lizin ishlab chiqarishning texnologik chizmasi
Oziqà muhitini tàyyorlàsh và stårilizàsiyalàsh
Lizin produsåntlàrini o’stirish uchun tàrkibidà målàssà, màkkàjo’õori ekstràkti yoki bo’r và
o’stirish moddàlàrini sàqlovchi muhitdàn foydàlànilàdi. Uglårodning àsosiy mànbàsi målàssà
bo’lib, tàrkibidà tårmolàbil komponånt bo’lgàn sàõàrozà sàqlàydi, shuning uchun uni àlohidà
stårillàsh tàlàb etilàdi. Målàssà råàktorgà solinib doimiy àràlàshtirilgàn holdà 80
0
S gàchà hàroràtdà
qizdirilàdi và zàrur miqdordàgi sàõàrozà miqdori hosil bo’lgunchà suv solinàdi.
Màõsus uskunlàrdàgi hosil qilingàn målàssà eritmàsigà tåzdà 120-122
0
S hàroràtgàchà bo’g’iq
bug’ yuborilàdi và bu hàroràt àniq vàqt oràlig’idà ushlàb turilàdi.
Oziqàning boshqà komponåntlàri àràlàshtirilib àràlàshtirgichli råàktorgà quyilàdi và
qizdirilàdi, so’ngrà màõsus uskunàdà stårilizàsiya hàroràtidà zàrur vàqt oràlig’idà ushlànib kåyin
sovutilàdi.
Ko’pik hosil qiluvchilàr bà’zàn àlohidà stårillànàdi, sàbàbi ulàr oziqà muhitlàrigà nisbàtàn
yuqoriroq hàroràt và råjimdà stårillànàdi.
Lizin olish jàràyonlàri qàtiy àsåptik shàroitni tàlàb qilgànligi uchun bàrchà uskunàlàr,
råàktorlàr, kommunikàsiyalàr và fårmåntàsiyagà bårilàdigàn hàvo stårillànishi zàrur. Hàvoni
stårillàsh usuli I-bobdà bårilgàn. Uskunàlàr và komunikàsiyalàr 135-140
0
S hàroràtdà o’tkir bug’
bosimi ostidà àmàlgà oshirilàdi. Bundà stårilizàsiyaning “sovutish” usulidàn ya’ni bàktåriosid
gàzlàr (etilån) và kimyoviy råàgånt eritmàlàridàn (formàlin, õlor sàqlovchi birikmàlàr và h.k.)
foydàlànish mumkin. Sovuq stårillàsh àmàlgà oshirilgàndàn so’ng kimyoviy råàgåntlàr qoldiqlàri
ståril suvdà yuvib tàshlànàdi.
Fårmåntàsiya
Lizin produsåntlàrini sànoàt àsosidà o’stirish 50-100m3 hàjmli fårmåntyorlàrdà dàvriy
o’stirish usulidà àmàlgà oshirilàdi. Fårmåntyorgà solingàn ståril oziqà muhitining 5-6
foizi
miqdoridàgi ståril ekish màtåriàli solinàdi. Fårmåntyorning umumiy bàndlik birligi 0,75 ni tàshkil
etishi lozim. Fårmåntàtorgà ekishdàn kåyin birdànigà ståril hàvo yuborilàdi và 50
0
S hàroràtgàchà
qizdirilàdi. 1 hàjm hàvo 1 l oziqà muhiti hàjmigà minutigà 0,12-0,13 MPà bosimdà bårib turilàdi.
Fårmåntàsiya jàràyoni 28-29
0
S hàroràtdà uzluksiz àràlàshtirish và àeràsiya shàroitidà 48-72
soàt dàvomidà dàvom ettirilàdi.
Ko’piklàntiruvchi vositàlàr dàvriy qo’shib turilàdi, oziqà muhiti rN dàràjàsi esà vàqti vàqti
bilàn 25% àmmiàk eritmàsi yoki 15% o’yuvchi kàliy eritmàsidàn qo’shish orqàli mo’tàdillàshtirilib
turilàdi. Fårmåntàsiya oràdàn 58-72 soàt vàqt o’tkàch tugàllànàdi và kul’turàl suyuqlik màqsàddàgi
màõsulotni àjràtish uchun kåyingi bosqichgà yuborilàdi.
