70
3.KOMPYUTERLAR PROTSESSORLARINING
TUZILISHLARI
3.1. Kompyuterlar protsessorlarining tuzilishlari va ularni
qanday ishlashlarini o‘rganish bosqichlari
Kompyuter arxitekturasini o‘rganishda,
kompyuter protsessorining
tuzilishi va uni qanday ishlashini tushunish muhim ahamiyatga ega
jihatlardan biri hisoblanadi. Shuning uchun ushbu bobni kompyuter
protsessorlarining tuzilishlari va ularni qanday
ishlashlarini batafsilroq
ko‘rib chiqishga bag‘ishladik. Ko‘rib chiqish uchun esa
Intel
protsessorlari oilasiga
mansub, so‘z uzunliklari 8, 16 va 32-razryadga teng
bo‘lgan, quyidagi protsessorlarni tanlab oldik:
1.
Intel 8080 (K580ВM80)
– 8-razryadli protsessor;
2.
Intel 8088
– 16-razryadli protsessor;
3.
Pentium 4
– 32 razryadli protsessor.
Zamonaviy kompyuterlar protsessorlarining tuzilishlari va ularni
qanday ishlashlarini o‘rganish anchagina
murakkab jarayon ekanligi
hisobga olgan holda, ushbu mavzuga oid asosiy tushunchalar va jihatlarni
avval, 8-razryadli protsessor va u asosida qurilgan kompyuterning qanday
tuzilganligi va qanday ishlashini batafsil qo‘rib chiqish bilan boshlaymiz.
Tushuntirishlar jarayonida, yuqorida sanab o‘tilgan protsessorlarni
o‘zaro
taqqoslashlar asosida, ularning tuzilishlariga va ishlash
tamoillariga qanday o‘zgartirishlar kiritib borilganligi,
hamda bu
o‘zgartirishlar natijasida nimalarga erishilganligi haqida ham
ma’lumotlar keltirib boriladi.
Hozirda kompyuterning qanday tuzilganligi va qanday ishlashini,
ya’ni kompyuter arxitekturasini o‘rganish uchun mo‘ljallangan bir
nechta o‘quv elektron
stendlari ishlab chiqilgan, bunday stendlarga
misol qilib -
УМПК-80, 8088 trasseri
va
Pep8
kabi
elektron stendlari
keltirish mumkin. Bu o‘quv stendlari yordamida mos holda – 8, 16 va
32-razryadli
protsessorlarning
va
ular
asosida
qurilgan
kompyuterlarning tuzilishlari va qanday ishlashlarini o‘rganish
imkoniyatlari mavjud.
Ko‘pchilik
o‘ylaganidek
kompyuter
arxitekturasi
fanini
o‘rganishni,
hozirda
ishlab
chiqarilayotgan
eng
zamonaviy
71
kompyuterlarning tuzilishlari va ularning qanday ishlashlarini o‘rganish
bilan amalga oshirib bo‘lmaydi. Negaki ushbu kompyuterlar ham,
ularning protsessorlari ham anchagina murakkab tuzilishlarga egadirlar.
Shuning uchun zamonaviy kompyuter arxitekturasini o‘rganishda avval
8 va 16-razryadli kompyuterlarning qanday
tuzilganligi va qanday
ishlashini ko‘rib chiqish kerak bo‘ladi.
Zamonaviy kompyuterlar arxitekturasini o‘rganishda, ushbu o‘quv
qo‘llanmada nima uchun aynan Intel 8080, Intel 8088 va Pentium 4
protsessorlari asosida ishlab chiqilgan kompyuterlar
tanlab olinganligini
3.1-jadvalda Intel protsessorlari oilasiga mansub protsessorlar va ularning
ko‘rsatgichlari asosida ham izohlab o‘tamiz.
3.1-jadval. Intel protsessorlarining oilasi.
