19
Tadqiqotchi fikriga ko‘ra, shaxs axborot madaniyatini yuksaltirish uchun eng
avvalo uning oqilona axborot ehtiyojlarini shakllantirish zarur. Shaxs ma’naviy
yuksalishga xizmat qiladigan axborot ehtiyojlariga ega bo‘lganidagina internet-
makon resurslaridan to‘g‘ri foydalana boshlaydi. Natijada
internet-makon uning
pozitiv ijtimoiylashuvini ta’minlovchi, unga insonparvar bilim, norma va
qadriyatlarni yetkazuvchi manbaga aylanadi. Axborot ehtiyojlari oqilona xarakter
kasb qilmas ekan, inson negativ axborotlar ta’siriga tushib qolaveradi. Shu boisdan
axborot asrida uni olish manbalarini rivojlantirish
bilan cheklanmasdan, jamiyat
a’zolarida oqilona axborot ehtiyojlarini shakllantirish masalasiga ham jiddiy e’tibor
berish kerak.
Tadqiqotda shaxs ijtimoiylashuvi jarayoniga virtual resurslarning salbiy ta’siri
tobora oshayotgan bugungi vaziyatda avvalo, jamiyat a’zolarining internet-makonda
axloqiy normalarga amal qilish malakasini shakllantirish zarurligi ham nazariy, ham
amaliy jihatdan asoslab berilgan.
Keyingi yillarda internet-makonda g‘ayriinsoniy g‘oyalar va deviant xulq-atvor
modellari targ‘ibotining kuchayib borayotgani, kiberjinoyatchilikning ildiz
otayotgani, axloqsiz saytlarning ko‘payayotgani shaxsni o‘z
axloqiy xavfsizligini
ta’minlashga o‘rgatishni taqozo qilayapti. Jamiyat a’zosi axloqsiz xatti-harakatlarga
undovchi material va chorlovlardan o‘zini himoya qila bilishi, axloqsizlik
targ‘ibotchilarining yolg‘on ma’lumotlarini ilg‘ay olishi, turli tuhmat va
haqoratlardan o‘zini ihotalashi lozim. Shuning uchun
mamlakat faylasuflari va
pedagoglarini jalb qilgan holda “Internet-makonda axloqiy xavfsizlikni ta’minlash
yo‘llari” nomli eslatmaning ishlab chiqilishi, uning ta’lim maskanlarida o‘quv
materialari sifatida taqdim qilinishi, jamiyat a’zolariga SMS-xabar shaklida
yetkazilishi,
alohida buklet yoki flayer, ko‘chalarda joylashtiriladigan banner
shaklida ommaviylashtirilishi o‘rinli bo‘lishi dissertatsiyada qayd etilgan.
Shaxsning internet-makon kontentlaridan oqilona foydalanishini ta’minlash
uchun uning axborot madaniyati bilan bir qatorda axloqiy madaniyatini ham
yuksaltirish zarur. Yuksak axloqiy madaniyat shaxsni virtual resurslarni axloq
normalariga tayangan holda tanlashga odatlantiradi.
Bu esa pirovardida internet-
makon kontentlarini shaxs pozitiv ijtimoiylashuvi manbaiga aylantiradi.
O‘zbekistonda jamiyat a’zolari axloqiy madaniyatini yuksaltirish masalalari barcha
zamonlarda strategik vazifa sifatida baholab kelingan. Lekin internet-makonning
shaxs ijtimoiylashuviga salbiy ta’siri kuchayib borayotgani yangi vazifalarni kun
tartibiga qo‘ymoqda. Bugungi kunda O‘zbekiston sharoitida jamiyat a’zolarining
axloqiy madaniyatini yuksaltirish zarur bo‘ladi. Faqat shunday yo‘l bilangina
jamiyat a’zolarini internet-makon resurslaridan oqilona
foydalanishga tayyorlash
mumkin.
Tadqiqotda axloqiy madaniyatni yuksaltirish orqali jamiyat a’zolarining
internet-makon resurslaridan oqilona foydalanishlariga erishish hamda ularning
pozitiv ijtimoiylashuvini ta’minlash uchun quyidagi
choralarni ko‘rish zarurati
asoslab berilgan: (Qarang: 2-rasm)
https://buxdu.uz
